پاندمی کرونا برای 25 شرکت تولید کننده سرنگ ایرانی بازار جدیدی باز کرد. اما تحریم‌ها 3 میلیارد سرنگ تولیدی معادل 3 برابر نیاز کشور را روی دست آنها گذاشت. در چنین شرایط بحرانی، شرکت آوا پزشک در هیئت امنای ارزی وزارت بهداشت که خریدار عمده بیمارستانهاست، وارد تولید این کالا و رقابت با بخش خصوصی شد. تصمیمی که نتیجه ویرانگری برای تولید کنندگان داشت.
به گزارش ساعت سلامت، شرکت آوا پزشک در زیر مجموعه هیئت امنای صرفه‌جویی ارزی در معالجه بیماران در ساختار خاصی فعالیت می‌کند که نه دولتی است و نه خصوصی. اما هر چه هست تحت مدیریت وزارت بهداشت است. مجموعه‌ای که طبق قانون مصوب مجلس در سال 78 مسئول تولید کالای پزشکی نیست. بلکه وظیفه دارد از بیماران حمایت کند.
طبق قانون فراهم سازی زمینه معالجه بیماران در داخل کشور، بی نیاز کردن کشور از اعزام بیمار به خارج و صرفه جویی ارزی در هزینه‌های درمانی بیماران از جمله وظایف اصلی این نهاد بود. هیئت امنای ارزی برای اجرای این وظیفه قانونی وارد عرصه خرید عمده و تامین نیاز بیمارستانها شد. اما ورود این شرکت به تولید کالاهای استراتژیک مسیر دیگری را رقم زده است.
در قسمت اول و دوم به بررسی فعالیت‌های هیئت امنای ارزی به وعده تولید آنژیوکت در شرکت آوا پزشک پس از آتش سوزی در کارخانه آشتیان پرداختیم.
اما فعالیت این شرکت در تولید اقلام پزشکی از جمله سرنگ که 25 شرکت خصوصی در 30 سال گذشته کشور را در مورد این کالا به خودکفایی رساندند، رقابت ناسالمی را بین هیئت امنای ارزی و شرکتهای خصوصی به وجود آورده است.
عملکرد هیئت امنای ارزی زیر ذره بین
هیئت امنای ارزی با تولید سرسوزن به عرصه تولید صنعتی کالاهای پزشکی وارد شد. اما به این کار بسنده نکرد و اخیرا سرنگ هم تولید می‌کند. باید دید اقدامات آوا پزشک در هیئت امنای ارزی تا کجا به نظام سلامت کمک کرده است. آیا همه فعالیت‌های آن در مسیر توسعه و کمک به بهبود اقتصاد سلامت و پیشرفت کشور بوده است.
در قسمت سوم از سلسله گزارش‌های ساعت سلامت درباره عملکرد آوا پزشک به بررسی سابقه تولید سرنگ در ایران پرداختیم. اکنون در چهارمین قسمت از این سلسلسه گزارش‌ها به پیامدهای ورود شرکت آوا پزشک به عرصه تولید سرنگ می‌پردازیم. مسائلی که از نارضایی تولید کنندگان سرنگ از این اقدام حکایت دارد و البته امکان پاسخگویی برای مسئولان هیئت امنای ارزی وجود دارد.
برای بررسی دقیق‌تر این موضوع به سراغ خدایار عینی، دبیر سندیکای تولید کنندگان سرنگ و سرسوزن ایران می‌رویم. مردی که دل پردردی از شیوه مدیریت دولت در حوزه تامین و تولید سرنگ دارد.
دبیر سندیکای تولید کنندگان سرنگ و سرسوزن ایران با اشاره به افزایش تولید سرنگ در کشور از 800 میلیون عدد در سال که به اندازه نیاز کشور بود به 3 میلیارد با هدف افزایش صادرات در دوران کرونا و تسخیر بازار منطقه می‌گوید.
او می‌افزاید: توسعه خطوط تولید سرنگ و افزایش ظرفیت تولید در ایران در زمان کرونا اشتباه نبود. می‌توانستیم در یک سال به علت نیاز کشورهای منطقه با جمعیت 400 میلیونی به اندازه 10 سال صادر کنیم. حتی اگر سالهای بعد خطوط تولید را بخوابانیم باز هم سود آن قابل توجیه است. چون در همین مدت کوتاه سود زیادی به دست می‌آوریم.
وی می‌افزاید: اما اکنون به علت اشتباه‌های مکرر در به دست آوردن بازار منطقه‌ای و رقابت ناسالم بین تولید کنندگان داخلی کار به جایی رسیده که برخی تولید کنندگان زیر قیمت تولید هم سرنگ می‌فروشند تا بتوانند بخشی از هزینه‌هایشان را پوشش دهند. صادرات سرنگ از ایران در حد صفر است. حتی با وجود افزایش تولید در دوران کرونا هم نتوانستیم چندان فروش خارجی داشته باشیم.
ناکامی در صادرات سرنگ ایرانی به اروپا
دبیر سندیکای تولید کنندگان سرنگ و سرسوزن ایران ادامه می‌دهد: اتفاق دیگری که افتاد و باعث ضربه شدید به صنعت تولید سرنگ در ایران شد این بود که تا چند سال پیش نمایندگانی از 5 شرکت ممیزی اروپایی به ایران می‌آمدند و با بررسی کیفیت سرنگ‌های تولید داخل گواهی CE برای سرنگ‌ها صادر می‌کردند. اما به محض اینکه برجام پاره شد و بعد از تیره شدن روابط با کشورها و بازگشت تحریم‌ها، نمایندگان شرکتهای ممیزی از ایران رفتند.
عینی می‌گوید: شرکتهای ممیزی استاندارد اروپا اعلام کردند که اگر گواهی CE میخواهید باید با شرکت اروپایی مستقیم قرارداد ببندید. در این صورت نمونه سرنگ تولید ایرانی باید به شرکت اروپایی منتقل می‌شد تا در اروپا تست شود و بتواند گواهی استاندارد اروپا را بگیرد.
«چنین کارهایی برای تولید کننده داخلی قابل قبول نیست و توجیه اقتصادی نداشت. بنابراین شرکتهای ایرانی قید گواهی CE را زدند اما یک دفعه کرونا آمد و شرکتهای ایرانی غافلگیر شدند. زیرا همزمان با افزایش تقاضا و بازار جدید خارجی سرنگ و افزایش ظرفیت تولید تا 3 میلیارد سرنگ در سال با هدف صادرات به علت نداشتن گواهی اروپا امکان صادرات نداشتیم.
او می‌افزاید: بسیای از کشورهای اروپایی حتی آلمان و هلند بسیار پیگیر بودند که در این شرایط از ایران سرنگ بخرند. درخواستهای متعدد داشتند. شرکتهای اروپایی حتی نمونه‌های سرنگ ایرانی را می‌دیدند و کیفیت آن را تایید می‌کردند. اما چون گواهی CE نداشتیم، نمی‌توانستیم صادر کنیم.
عینی می‌گوید: همزمان با این مشکل که بعد از پاره شدن برجام به وجود آمد. ترکیه به اکثر کشورهای آفریقایی و حتی اروپایی در زمان کرونا سرنگ صادر کرد و بازار ایران را گرفت.
3 برابر نیاز کشور، سرنگ در انبارها مانده
وی می‌افزاید: اکنون سه برابر نیاز کشور سرنگ در انبار کارخانه‌ها روی دست تولید کنندگان مانده است. فاجعه اینجاست که در این شرایط بحرانی تولید کنندگان داخلی در بخش خصوصی، دو شرکت سها در هلال احمر و شرکت آوا پزشک در زیر مجموعه وزارت بهداشت نیز وارد عرصه تولید سرنگ شدند، در حالی که سه برابر نیاز کشور سرنگ روی دست تولید کنندگان مانده و به علت مشکلات سیاست خارجی امکان صادرات هم نداریم.
فعال بخش خصوصی تولید سرنگ می‌گوید: واقعا مدیریت دولتی به قدری دچار اشتباه‌های عجیب و غریب است که باور نکردنی است. چرا در حالی که بخش خصوصی بیش از نیاز کشور ظرفیت تولید سرنگ ایجاد کرده است. وزارت بهداشت باید رقیب تولید کنندگان داخلی شود و در حالی که بازار مصرف داخلی را هم در اختیار دارد، سرنگ تولید کند تا بخش خصوصی بیچاره شود.
عینی ادامه می‌دهد: متاسفانه هیچ کدام از مسئولان دولتی در قبال این اشتباه‌های مکرر خود پاسخگو نیستند. افرادی که برای سود خودشان دست به هر کاری می‌زنند، تصمیمات اشتباه می‌گیرند و همچنان هم به این روند ادامه می‌دهند. می‌گویند دولت باید کوچک شود. بعد در جایی مثل تولید سرنگ که بیش از ظرفیت کشور تولید وجود دارد شرکت آوا پزشک در زیر مجموعه وزارت بهداشت کارخانه سرنگ می‌زند.
دبیر سندیکای تولید کنندگان سرنگ و سرسوزن ایران می‌افزاید: بخش خصوصی توان رقابت با بخش دولتی را ندارد. حالا شرکت های خصوصی در معرض ورشکستگی و تعطیل شدن هستند و نمی‌دانند با کارگرانی که در کارخانه‌ها کار می‌کنند، چه کار کند. اگر کارگرها را اخراج کند بحران امنیتی ایجاد می‌شود و این حاصل تصمیمات نادرست مدیران دولتی است.
عواقب تولید سرنگ در آوا پزشک
وی ادامه می‌دهد: تولید سرسوزن در شرکت آوا پزشک قابل دفاع است. تولید کنندگان سرنگ در بخش خصوصی از شرکت آوا پزشک حمایت کردند. تولیدات سرسوزن در آوا پزشک بسیار با کیفیت است. اما ای کاش این شرکت تولید کننده سر سوزن باقی می‌ماند و وارد عرصه تولید سرنگ نمی‌شد.
« ورود شرکت آوا پزشک در عرصه تولید سرنگ باعث شد، تولید کنندگان سرنگ در کشور به روز سیاه بیفتند و ورشکست شوند».
عینی می‌افزاید: در واقع شرکت آوا پزشک، تولید کنندگان سرنگ را فریب داد. زیرا در ابتدا اعلام کرد این شرکت فقط سرسوزن تولید می‌کند. شرکتهای سرنگ ساز هم از آن استقبال کردند و از این شرکت سرسوزن میخریدند.
شرکتهای سرنگ ساز داخلی حتی قید سرسوزن‌های با کیفیت خارجی و مثلا ژاپنی را زدند، بدنامی آن را به جان خریدند و از تولید سرسوزن ایرانی در شرکت آوا پزشک حمایت کردند. اما ناگهان متوجه شدند که این شرکت وارد عرصه تولید سرنگ شده است.
وی ادامه می‌دهد: فعالیت شرکت آوا پزشک در تولید سرسوزن برای کشور برکتهای زیادی داشته است و تولید کنندگان سرنگ داخلی هم واقعا از آن حمایت کردند. تا قبل از تولید سرسوزن در آوا پزشک، سرسوزن وارد می‌کردیم. اما از زمانی که آوا پزشک تولید کننده سرسوزن شد، سرنگ سازان از آن استقبال کردند. اما از زمانی که این شرکت رقیب بخش خصوصی در تولید سرنگ شد؛ نظر تولید کنندگان سرنگ نسبت به آوا پزشک برگشت.
دبیر سندیکای تولید کنندگان سرنگ و سرسوزن ایران می‌گوید: اکنون که آوا پزشک تولید کننده سرنگ شده دیگر بسیاری از تولید کنندگان سرنگ به این شرکت اعتماد ندارند. حتی تردید داریم که ممکن است سرسوزن‌های بی‌کیفیت را به تولید کنندگان سرنگ بدهد و سرسوزن‌های با کیفیت را برای محصولات خود آوا پزشک استفاده کند. بالاخره وارد عرصه رقابت با بخش خصوصی داخل شده است.
5 شرکت سرنگ ساز تعطیل شدند
وی درباره میزان و سهم تولید سرنگ آوا پزشک در بازار ایران توضیح می‌دهد: اکنون حدود 20 درصد سهم بازار سرنگ ایران در اختیار آوا پزشک است. اما زمانی که 25 شرکت تولید کننده سرنگ در کشور وجود دارد که چندین برابر نیاز کشور تولید می کنند، ورود یک شرکت از زیر مجموعه وزارت بهداشت برای رقابت با شرکتهای خصوصی در عرصه تولید چه توجیهی دارد.
عینی می‌گوید: با این اقدام آوا پزشک تعدادی از شرکتهای تولید سرنگ در ایران ورشکسته شدند. فقط 5 شرکت تولید سرنگ تا قبل از کرونا ورشکسته شده بودند. کارخانه‌های جهان سرنگ، اروم سرنگ، آذر سرنگ، حکیم سرنگ از جمله این کارخانه‌ها بودند که تعطیل کردند.
دبیر سندیکای تولید کنندگان سرنگ و سرسوزن ایران ادامه می‌دهد: شرکتهای دولتی یا شبه دولتی مثل آوا پزشک و سها هلال اصلا به قواعد بازار و سود و زیان فکر نمی‌کنند. شرکتهای خصوصی نمی‌توانند طبق قواعد بازار با شرکتهای دولتی یا نیمه دولتی رقابت کنند. این شرکتها قواعد بازی بازار را به هم می‌زنند.
دامپینگ سرنگ در بازار
«آوا پزشک در زیر مجموعه وزارت بهداشت، سرنگ و بسیاری از اقلام بیمارستانها و مراکز درمانی را که زیر مجموعه خود وزارت بهداشت هستند، تامین می‌کند. این شرکت می‌تواند این کالاها را به قیمت بسیار ارزان و حتی گاهی مجانی در اختیار آنها قرار دهد. به این ترتیب شرکتهای خصوصی تولید سرنگ نابود می‌شوند».
به گفته عینی، شرکت آوا پزشک جزئی از هیئت امنای صرفه جویی ارزی است و این مجموعه زیر نظر وزارت بهداشت است. همه دانشگاههای علوم پزشکی و بیمارستانهای دولتی نیز زیر مجموعه وزارت بهداشت هستند. بنابراین این بخش‌ها همدیگر را پوشش می‌دهند.
او تاکید می‌کند: در حالی که کشور نیاز به تولید کننده جدید سرنگ آن هم در بخش دولتی نداشت، عملا بخش مهمی از سرنگ مورد نیاز مراکز درمانی از آوا پزشک تامین می‌شود. در حالی تولید کنندگان داخلی حتی بیش از نیاز کشور تولید داشتند.
دبیر سندیکای تولید کنندگان سرنگ و سرسوزن ایران می‌گوید: اگر مدیریت و نظارت درستی وجود داشت. مسئولان شرکت آوا پزشک که وارد عرصه تولید سرنگ شدند باید محاکمه می شدند. مسئولانی که هزینه‌های سنگینی حتی به دولت برای تولید سرنگ تحمیل کردند. زیرا چندین برابر ارزش شرکت آوا پزشک برای تولید سرنگ و توسعه این شرکت از بودجه بیت المال هزینه کردند.
عینی می‌افزاید: وقتی شرکت آوا پزشک به تولید کنندگان سرنگ در کشور ضربه زد. این شرکتها که قبلا عمده سرسوزن مورد نیازشان را از آوا پزشک میخریدند، از این شرکت فاصله گرفتند و تلاش کردند بخشی از نیازشان را به سرسوزن از جاهای دیگر تامین کنند.
رو برگردانی برخی سرنگ سازان از آواپزشک
دبیر سندیکای تولید کنندگان سرنگ و سرسوزن ایران ادامه می‌دهد: اکنون حدود 50 درصد نیاز سرنگ سازان به سرسوزن از آوا پزشک تامین می شود و بقیه از طریق واردات و شرکتهای دیگر تامین می‌شود. در حالی که اگر آوا پزشک حسن نیت داشت، می‌توانست 100 درصد بازار سرسوزن ایران را در اختیار داشته باشد. بنابراین کارخانه تولید سرسوزن آوا پزشک هم دچار آسیب شده و ضربه خورده است. حالا می‌خواهد برای جبران این خسارت وارد عرصه تولید آنژیوکت شود.
او می‌گوید: تولید کنندگان سرنگ در بخش خصوصی با تولید آنژیوکت در آوا پزشک مشکلی ندارند. ورود آوا پزشک در زمینه تولید آنژیوکت می‌تواند برای کشور مفید باشد چون فعلا تولید آن در کشور وجود ندارد. اما باید از تولید کالایی مثل سرنگ که 3 برابر نیاز کشور به آن در بخش خصوصی تولید می شود، دست بردارد. دولت باید از رقابت با بخش خصوصی دست بردارد و طبق قانون به وظیفه نظارتی و سیاستگذاری بپردازد.
ادامه دارد…
اخبار مرتبط:
سرنوشت نامعلوم تولید آنژیوکت در آواپزشک
توضیحات هیات امنای صرفه جویی ارزی در خصوص شائبه تولید آنژیوکت
تولید آنژیوکت نسل قدیم برای نسل جدید/ وعده آوا پزشک به زمستان رفت
