معاون درمان وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به آخرین بررسی ها درباره « مسمومیت سریالی در مدارس، گفت: در کمتر از 10 درصد دانش آموزان عوامل محرک تنفسی وجود داشته و سبب سرفه، تنگی نفس و علائم تحریکی شده است.
به گزارش ساعت سلامت به نقل از ایسنا، دکتر سعید کریمی درباره آخرین اخبار از بررسی و جمع‌بندی کمیته علمی وزارت بهداشت در زمینه بروز مسمومیت در دانش‌آموزان، گفت: کمیته علمی پیش از سال جدید به دستور مقام عالی وزارت تشکیل شد.
وی ادامه داد: بیش از ۳۰ نفر از بهترین متخصصان کشور شامل متخصصان ریه، سم‌شناسی، میکروب‌شناسی، عفونی، روانپزشک، بهداشت محیط و… در این کمیته به بررسی گزارشها و یا بازدیدهای میدانی پرداختند.
وی افزود: این متخصصان علائم بیماران، نتایج آزمایشگاهی و… را بررسی کردند و فعلا نتایج تحقیقات تغییری نکرده است.
کریمی تاکید کرد: بررسی‌ها نشان داد در کمتر از ۱۰ درصد از دانش‌آموزان عوامل محرک تنفسی وجود داشته است که سبب بروز علائم تنفسی نظیر سرفه، تنگی نفس و علائم تحریکی شده است.
وی گفت: در سایر دانش‌آموزان نیز عوامل هیجانی و استرسی به موضوع اضافه شده است. بخشی از این عوامل هیجانی ناشی از این بود که دانش‌آموز دوست خود را دیده و او هم دچار اضطراب شده است. بخشی دیگر هم به دلیل فضاسازی رسانه‌ای بود که برخی با یک بوی غیر اختصاصی که شاید قبلا به آن اهمیت نمی‌دادند، اکنون دچار علائم اضطرابی می‌شوند.
نتایج گزارش اول کمیته تحقیق مسمومیت در مدارس
کریمی پیش از این در اسفند گذشته با اعلام اولین گزارش کمیته علمی وزارت بهداشت در زمینه مسمومیت دانش آموزان گفته بود: این قضیه دارای چند بخش است؛ بخشی از دانش‌آموزان با یک ماده محرک تحریک‌کننده که عمدتا استنشاقی است، مواجهه پیدا کردند.قسمتی از مجموعه بچه‌هایی که به اورژانس فرستاده شده‌اند، در این گروه قرار دارند.
وی ادامه داد: یک بخش دیگر مربوط به دانش‌آموزانی است که در کنار دانش‌آموزانی بودند که با ماده محرک مواجهه داشتند و اضطراب و نگرانی به آنها منتقل شده است. بخش سوم هم مربوط به کسانی است که اصلا در آن مدرسه‌ای که ماده محرک با تعدادی از دانش‌آموزان تماس پیدا کرده، نبودند، اما در اخبار این موضوع را خواندند و عوارض‌شان ناشی از آثار روحی روانی بوده که بر آنها گذاشته شده است.
ضعف، بی حالی و بی حسی اندام در پی بوی بد در مدارس
کریمی ادامه داد: دانش‌آموزانی که در معرض این ماده محرک قرار گرفتند، عمدتا ابراز می‌کنند که ۱۰ تا ۱۵ دقیقه بعد از استشمام یک «بو» که این بو متفاوت است. دچار علائم تحریکی تنفسی مانند سوزش گلو، سرفه، تنگی نفس و علائم اشک‌ریزش شدند.
وی گفت: به دنبال این علائم تحریکی دیگر مانند دل‌درد، ضعف و بی‌حالی و در برخی از این بچه‌ها و افرادی که در معرض این ماده محرک بوده‌اند، بی‌حسی اندام‌ها بوده است که اینها علایم مواد محرک است.
معاون وزیر بهداشت افزود: موادی که دانش آموزان با آن تماس پیدا کردند، از این نوع گازهای جنگی نبوده است و تا امروز ( اسفند 1401) موردی از فوت و موردی که نیاز به بستری طولانی در بیمارستان داشته باشد، نداشتیم.
وی تاکید کرد: عمده این بچه‌ها، بعد از مراجعه به مراکز درمانی، زیر 6 ساعت درمان و مرخص شدند. البته تعدادی از بچه‌ها که به بیماری‌های زمینه‌ای مانند آسم مبتلا بودند یا سابقه تشنج داشتند، به بستری بیشتری نیاز داشتند. اما هیچ موردی از فوت نداشتیم و بیماران هم وقتی مراجعه کرده‌اند، بعد از طی دوره درمانی و اطمینان از اینکه مشکل جدی ندارند، مرخص می‌شوند.
مواد محرک الزاما گاز نیست
کریمی گفت: ماده محرک که استنشاقی است. خودش حالت گازی دارد. اما لزوما آن ماده اصلی ممکن است گاز نباشد. بلکه می‌تواند یک ماده جامد باشد. به صورت پودر یا خمیر یا حتی مایع باشد که وقتی روی شوفاژ یا بخاری ریخته می‌شود یا بر اثر حرارت محیط می‌تواند تبخیر شود و بعد علائم تحریکی را ایجاد کند.
وی تاکید کرد: بر این اساس در مدرسه نیاز به یکسری آموزش‌ها وجود دارد. مدیران مدرسه قبل از اینکه بچه‌ها وارد حیاط یا کلاس شوند، چک کنند و اگر در داخل کلاس بو یا علائم تحریکی است و مشکوک شدند، اطمینان حاصل کنند که مشکلی در کلاس نباشد.این آموزش‌ها بسیار اهمیت دارد و مدیران مدرسه از این مسیر می‌توانند آرامش ایجاد کرده و در عین حال مسئولان مدرسه از آن محیط حفاظت کنند.
کریمی تاکید کرد: معلمان و اولیای مدرسه سعی کنند که ضمن حفظ خونسردی با سرعت و دقت دستورالعمل‌هایی را که آموزش و پرورش برای مدارس ارسال کرده، اجرا کنند. به عنوان مثال مهمترین کار این است که وقتی این مواد تحریک‌کننده جایی است، از آن محل دور شوند.
وی افزود: باید بچه‌ها را از کلاس یا هر محیطی که این مواد محرک وجود دارد، دور کنند. البته نیاز نیست. خیلی هول کنند تا خدایی نکرده بچه‌ها از پله بیفتند و آسیب ببینند. بلکه با خونسردی، اما با دقت و سرعت، بچه‌ها را از محیط دور کنند.
کریمی گفت: کار اشتباهی که انجام می‌شود. این است که بلافاصله در و پنجره‌ها را باز می‌کنند. اما وقتی بچه‌ها را از محیط دور کردند، اتفاقا باید در و پنجره‌ها بسته باشد تا عوامل بهداشت محیط و کسانی که می‌خواهند نمونه‌برداری کنند، بتوانند نمونه‌های خوب بگیرند و بتوانیم بهتر بررسی کنیم.
مواد محرک شیمیایی مختلفی در مدارس استفاده شده است
معاون درمان وزارت بهداشت گف: این مواد محرک، لزوما یک ماده هم نیست که اسمش را بگوییم و انواع مختلف دارند. عمدتا هم مواد دم دستی هستند. در عین حال به تیم‌های اورژانس اعلام کردیم که تریاژ (اولویت بندی آسیب دیدگان) را از همان محیط آغاز کنند.
نیاز نیست همه این بچه‌ها که برخی مضطرب هستند و … به بیمارستان منتقل کنند. زیرا عوامل اضطرابی را تشدید می‌کند. همانجا تریاژ انجام شود و کسانی که علائم واقعی دارند. منتقل می‌شوند و کسانی که علائم اضطرابی است. با اطمینان بخشی در محل، مشکل‌شان رفع می‌شود.
نمونه مواد محرک را داریم
کریمی گفت: از این مواد محرک نمونه‌هایی داریم و یکسری از تست‌ها مثبت شده، اما این تست‌ها نیاز به چک مجدد و قطعیت دارد. بر این اساس باید دوباره برای آزمایشگاه مرجع ارسال شود و بعد از تایید آزمایشگاه مرجع، تایید و بعد اعلام شود که این اقدامات در حال انجام است. از نظر اطلاعاتی و امنیتی هم که دارند کار می‌کنند که اگر عامدانه بوده و دست‌هایی است، بتوانند اقدامات لازم را انجام دهند.
وی گفت: از نظر پزشکی این مواد محرک معمولا با آب شسته می‌شوند. بنابراین اگر بچه‌ای علائم را داشت. بهتر است شست‌وشو انجام شود. همچنین افرادی که نزدیک به عامل محرک باشند، ممکن است لباس‌هایشان آلوده شود و دوباره بر اثر تماس با لباس، همان علایم تشدید شود.
بنابراین لباس‌ها عوض شوند. شست و شو کنند و مایعات بنوشند. معمولا بعد از چند ساعت علائم برطرف می‌شود و اگر نیاز به اقدامات بیشتر داشته باشند، در بیمارستان درمان انجام می‌شود. امیدواریم هرچه سریعتر این مشکل رفع شود و بچه‌ها با آرامش مدرسه روند.
وی درباره نوع این مواد محرک، گفت: این مواد از دسته گازهای جنگی، اعصاب، تاول‌زا و خطرناک نیستند. یکسری مواد محرک داریم که یک ماده نیستند و چند ماده‌اند و در نمونه‌های ما هم اثبات شده که چند نوع ماده است که می‌توانند علائم تحریکی ایجاد کنند.
کریمی گفت:نمونه‌های مثبت را مجددا به آزمایشگاه مرجع می‌فرستیم و در صورت تایید قطعی، اعلام می‌کنیم. در عین حال خود گاز هم خیلی مهم نیست. زیرا رویکرد ما در برخورد با این گازها یکی است و شامل درمان‌های علامتی و شست‌شو است.
خطر برای دانش آموزان دارای بیماری زمینه‌ای
اگر اختلالات اسید یا باز به ندرت ایجاد کرده باشد. در بیمارستان‌ها درمان می‌شود. فقط بچه‌هایی که بیماری زمینه‌ای دارند. ممکن است علایمشان بیشتر شود، مراقبت کنند و داروهایشان همراه‌شان باشد. مثلا اگر آسم دارند، اسپری همراه خود داشته باشند و سریع از محیط دور شوند.
کریمی درباره برخی اظهارات مبنی بر عوارض بلند مدت احتمالی ناشی از این مواد، گفت: معمولا مواد محرک عوارض طولانی مدت ندارند و زودگذر بوده و به قصد ایجاد آسیب‌های پایدار استفاده نمی‌شوند. تا امروز عارضه‌ای به این صورت نداشتیم. در آینده هم باید بررسی‌های بیشتر شود. اما به نظر نمی‌رسد عارضه طولانی مدت داشته باشد. حداقل بررسی‌های ما تاکنون عمدتا عوامل محرک زودگذر را نشان داده است.
وی گفت: کسانی که علامت‌دار باشند در مراکز درمانی بررسی می‌شوند و اگر مشکوک به چیزی باشند، مرکز درمانی طبق دستورالعمل آزمایش‌های لازم را می‌گیرند اما اینکه بخواهند از روی اضطراب، چک‌آپ کنند، جایگاهی ندارد.
معاون وزیر بهداشت تاکید کرد: در آزمایشهایی هم که تاکنون انجام دادیم، عمدتا بالای ۹۰ درصد همه چیز نرمال بوده و کمتر از ۱۰ درصد هم علائم آزمایشگاهی جدی برای بچه‌ها ایجاد نکرده، علائم گذرای بالینی شامل ضعف و تحریک تنفسی بوده است.
وی گفت: از آنجایی که این مواد حالت اکسیدان دارند و عوامل آنتی‌اکسیدان را کم می‌کنند. علایم ضعف و بی‌حالی و ضعف اندام تحتانی ایجاد می‌شود که اینها هم طبق بررسی‌هایی که تا امروز انجام شده، به نظر نمی‌رسد جدی و ماندگار باشد و گذرا بوده است.
اشتباه انسانی یا عمد
وی گفت: در کشورهای دیگر هم شبیه این اتفاق افتاده که البته وسعتش متفاوت بوده است. برخی از این اتفاقها ناشی از اشتباه انسانی است. مثلا در آزمایشگاه مدرسه دقت نکرده و باعث شده بچه‌ها در معرض ماده محرک قرار گرفته‌اند. در عین حال نوع عمدی این اقدامات هم در کشورهای دیگر هم گزارش‌هایی هست، اما عمدتا خطاهای ناخواسته بوده است.
معاون وزیر بهداشت گفت: این مواد محرک در هر محیط سربسته‌ای می‌تواند استفاده شوند. نباید برای مردم اضطراب ایجاد کرد. مهمترین موضوع این است که از محیطی که ماده محرک هست، دور شوند. درباره مترو هم تاکنون گزارشی مبنی بر اینکه ماده جدی وجود داشته باشد، نیست.
وی افزود: وقتی جو اضطراب وجود داشته باشد. هر کس در هر جایی ممکن است، احساسی پیدا کند. باید هرچه سریعتر آرامش روانی بازگردد و مردم بدانند که آن قدر که فکر می‌کنند موضوعات خطرناک وجود ندارد. تاکنون گزارشی مبنی بر اینکه مسمومیت جدی در مترو رخ داده باشد، ما نداریم.
خبرنگار : پریسا سیدیان و مژگان زینلی پور
