ویروس HPV یا پاپیلومای انسانی به علل مختلف از جمله اطلاعات کم مردم، کمبود واکسن و نیز وجود رفتارهای پر خطر جنسی در ایران رو به افزایش است و غفلت از آن در سالها و دهه‌های آینده می‌تواند فاجعه آفرین باشد.
به گزارش ساعت سلامت، در طول دو تا سه سال اخیر پاندمی کرونا سارس-2 باعث شد مردم جهان از جمله ایران به ماهیت این ویروس پی ببرند و آشنایی مختصری نسبت به ویروسها در دنیا به وجود آ‌مد.
به طور کلی ویروسها به لحاظ بالینی به دو دسته تقسیم می‌شوند. یکسری آنهایی هستند که عفونت‌های حاد می‌دهند و سریع مشکل ایجاد می‌کنند. ولی می توان با یکسری تمهیدات آنها را تحت کنترل درآورد. از جمله این گروه از ویروسها می توان به ویروس سرماخوردگی، آنفلوانزا و ویروس سارس از خانواده کرونا اشاره کرد. عمدتا ویروس‌های تنفسی و گوارشی نیز در این دسته از این ویروسها قرار می‌گیرند.
دسته دیگری از ویروسها هم هستند که ممکن است در همان موقع ورود به بدن مشکل حادی ایجاد نکنند. ولی در میان مدت و بلند مدت فاجعه می‌آفرینند. مانند ویروس HIV یا عامل بیماری ایدز که همه با آن آشنا هستند.
ویروس دیگری نیز در همین دسته از ویروسها وجود دارد که تقریبا از دیدگاه مردم پنهان است. ویروسی بسیار موذی که هنگام ورود بی سر و صدا نفوذ خود در بدن فرد را شروع می‌کند و ۱۰ تا ۳۰ سال زمان می‌برد تا بتواند با تابلوی سرطان خودنمایی کند.
خطر پاپیلومای انسانی
این ویروس نامش ویروس «پاپیلومای انسانی» یا HPV است. در حال حاضر در کشور ما افراد زیادی به این ویروس مبتلا هستند. دسته ای از این مبتلایان به دنبال راه های کنترل آن هستند. افرادی نیز با توجه به اینکه خوشبختانه این ویروس واکسن دارد به دنبال واکسن مقابله با این ویروس هستند. اما گروه دیگر که تعداد قریب به اتفاق مردم کشورمان را شامل می شود، افرادی هستند که از این موضوع غافل هستند.
سوال اینجاست، چرا طرح موضوع ویروس پاپیلومای انسانی بسیار حائز اهمیت است.
علت این است که در ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر، رفتارهای پرخطر جنسی در کشور ما تا حدی گسترش یافته است و در کنار آن نمی‌توان ۲ عامل مهم را نادیده گرفت.
کمبود واکسن HPV در ایران
اول آنکه آموزش همگانی در بین نسل جوان راجع به این ویروس و خطرات آن وجود ندارد. دوم اینکه اگر چه واکسن این بیماری وجود دارد ولی این واکسن در کشور ما بسیار کمیاب است. البته واکسن HPV پیش از این کمیاب نبوده و به طور معمول وارد می‌شد و مورد استفاده متقاضیان اندک قرار می‌گرفت. اما هم اکنون به دلایل مختلف از جمله شناخت همان دسته از بیمارانی که به نوعی به این ویروس مبتلا هستند یا شریک جنسی آنها مبتلا شده است یا ارتقاء آگاهی در برخی افراد، میزان تقاضا بالا رفته و دسترسی به این واکسن کم شده و اگر نگوییم نایاب ولی بسیار کمیاب شده است.
مشکلی که ابتلا به این ویروس در پی دارد این است که در خانم‌ها سرطان دهانه رحم ایجاد می کند. اغلب زنان اهمیت آزمایش‌های دوره‌ای را نمی‌دانند اما این تست‌های دوره‌ای به پزشک کمک می‌کند که با توجه به مشاهده تغییرات سلولی ایجاد شده به این افراد مشکوک انجام تست PCR را برای پاپیوما توصیه کند.
معمولا تا زمانی که زنان به ویروس پاپیلومای انسانی مبتلا نشوند. نمی‌دانند این آزمایش به چه منظور انجام می‌شود اما نکته دیگر اینجاست که در این میان پاپیلوما در آقایان به طور کلی فراموش شده‌است. در حالی که نقش مردان بسیار مهم است زیرا می‌توانند در صورت ابتلا، عفونت را به زنان منتقل کنند. ضمن اینکه آقایان نیز می‌توانند هر چند با احتمال کمتری نسبت به خانم‌ها به سرطان اندام تناسلی مبتلا شوند.
سرطان دستگاه تناسلی چه زمانی ایجاد می شود؟
سوال دیگر این است آیا این سرطان فوری ایجاد می شود یا خیر؟
از وقتی ویروس پاپیلومای انسانی وارد بدن می‌شود. حدود ۱۰ تا ۳۰ سال به طول می‌انجامد تا فرد به بیماری سرطان مبتلا شود. بنابراین فرد فرصت دارد تا با پیگیری پیش از آنکه اتفاقی بیفتد بیماری را تشخیص داده و آن را کنترل کند.
به همین خاطر است که به همه زنان توصیه می‌شود بین ۱ تا ۳ سال در میان،عخ آزمایش دوره‌ای انجام دهند. تا به این طریق اگر به این ویروس مبتلا شده اند به موقع بیماری آنها توسط پزشک تشخیص داده شود و اقدامات لازم صورت پذیرد. اما متاسفانه مردان از این سیستم پیگیری و غربالگیری محروم بوده و راهی برای تشخیص به موقع ابتلای آنها وجود ندارد.
علائم پاپیلومای انسانی
تنها علامت این بیماری ایجاد زگیل تناسلی است. بنده همواره به بیماران خود اعلام می‌کنم که فردی که به زگیل تناسلی مبتلا می شود. خوش شانس است به این لحاظ که داشتن این علامت به مراجعه فرد به پزشک و پیگیری بیماری منجر می‌شود. زگیل تناسلی در برخی مواقع حتی با چشم دیده نمی‌شود و با دقت بسیار زیاد به صورت اتفاقی توسط بیمار یا توسط پزشک متخصص تشخیص داده می‌شود.
البته منظور این نیست هر فردی که به زگیل تناسلی مبتلا شد به سرطان منتهی می‌شود زیرا عمدتا زگیل‌های تناسلی ضایعات خوش خیم هستند ولی نکته اینجاست که برخی از این افراد احتمالا در جایی دیگر از بدنشان درگیر ویروس پاپیلوما هستند. به همین علت پزشک درخواست آزمایش و تست های خاص می‌کند تا مشخص شود. آیا همراه با زگیل تناسلی مشکل دیگری نیز توسط همین ویروس در بدنش وجود دارد یا خیر؟
در حال حاضر یکی از مشکلاتی که کشور ما در مورد این ویروس با آن مواجه است. این است که رفتارهای پرخطر جنسی سبب شده قشر قابل توجهی از مردم گرفتار این ویروس شده باشند و عمدتا نیز از آن بی اطلاع هستند. در بسیاری از این افراد علامت این بیماری که زگیل تناسلی است نیز مشاهده نمی شود. لذا بیمار بدون علامت تلقی شده و به آسانی بیماری را به شریک جنسی خود منتقل می کنند.
علل گسترش پاپیلومای انسانی در ایران
در حال حاضر در جامعه ایران افراد زیادی هستند که زندگی عادی خود را می‌کنند. در حالی که ویروس پاپیلومای انسانی به صورت آشکار یا به حالت نهفته در بدن آنها وجود دارد و احتمالا فعالیت سرطان‌زایی خود را در تعداد کمی از این افراد دنبال می‌کند.
در پاسخ به این سوال که چند درصد از افراد مبتلا به این ویروس به سرطان مبتلا می شوند. باید یادآور شد که مسلما تعداد بسیار کم است. اساسا ۷۰ درصد افراد تنها عفونت حاد این ویروس را تجربه می‌کنند. در مورد ۳۰ درصد باقیمانده نیز مراحل اولیه‌ای از این بیماری را می‌گیرند و علائم در ۲۰ درصد آنها مرتفع می‌شود. نهایتا حدود ۱۰ درصد باقی می‌مانند. این گروه نیز افرادی هستند که دارای فاکتورهای محیطی مانند مصرف سیگار و الکل. استعداد ژنتیکی، بیماری‌های زمینه‌ای مقاربتی به صورت مزمن و عواملی نظیر این را دارند. که اینها می‌توانند زمینه ابتلا به سرطان را داشته باشند و مبتلا شوند.
با این تفاسیر، درصد کمی (به ویژه در مردان) به دنبال آلودگی به این ویروس نهایتا درگیر سرطان می‌شوند. اما در جمعیت بیش از ۸۰ میلیونی آن هم در سالهای آینده در جمعیت آسیب پذیری که واکسن دریافت نکرده‌اند. و آموزش‌های لازم را نیز ندیده‌اند، این موضوع می‌تواند در دهه های آتی تبدیل به یک فاجعه شود.
نکته آخر اینکه به دلیل نبود آموزش لازم به زوجین در مواردی. شناسایی تست‌های مثبت ممکن است باعث برخی سوء تفاهم‌ها در بین زوجین شود. که حقیقتا در بسیاری از موارد بی مورد است. و با مشاوره افراد متخصص کاملا مرتفع می‌شود.
دکتر سید محمد جزایری
متخصص ویروس شناسی پزشکی
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
رئیس شبکه بیماری‌های ویروسی ایران
