رئیس بخش تحقیق و تولید واکسن و آنتی ژن های بروسلوز موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، گفت: بیشترین میزان شیوع تب مالت یا بروسلو در استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، ایلام، کرمانشاه، همدان، مازندران و لرستان است.
به گزارش ساعت سلامت، دکتر سعید عالمیان درباره چالش های پیش روی برنامه کنترل بروسلوز افزود: بیشتر عفونت های بیماری تب مالت، از طريق مصرف شير خام يا پنير تهيه شده از شير غيرپاستوريزه گوسفند و بز ايجاد می شود و می تواند فرد مبتلا را تا ماه ها و سال ها درگیر کند.
وی ادامه داد: این بیماری طیفی وسیع از پستانداران اهلی و وحشی را مبتلا می کند، انتشار جهانی دارد و بروسلا آبورتوس پرانتشارترین عضو خانواده بروسلاها و باعث خسارات اقتصادی زیاد به دامداران و تهدید سلامت جوامع انسانی است.
وی گفت: سقط بره و گوساله و کاهش جمعیت دامی، کاهش تولید شیر و گوشت مورد نیاز جامعه و زیان های اقتصادی به دامدار و جامعه از تبعات خسارت زای این بیماری است. هر چه شيوع این بيماری در بين دام ها بيشتر باشد انسان های بيشتری آلوده شده و از طريق تحميل مخارج درمان، غیر فعال شدن نيروی کار و توان دامداران و كشاورزان، زيان های فراوانی به بار می آید.
رئیس بخش تحقیق و تولید واکسن و آنتی ژن های بروسلوز موسسه رازی، اضافه کرد: بیماری تب مالت از طریق تماس مستقیم از راه ملتحمه چشم، یا ازطریق تماس خراش ها و جراحات پوست با ترشحات، مواد دفعی، یا بافت های حیوانات آلوده یا اشیاء آغشته به ترشحات عفونی، انتقال تنفسی از طریق استنشاق ذرات عفونی معلق در آغل، اصطبل و آزمایشگاه منتقل می شود.
تب مالت چگونه منتقل می شود
وی افزود: این بیماری بر اثر مصرف شیرخام و فرآورد ه های لبنی آلوده به خصوص پنیر تازه، خامه و سرشیر، به سرعت سرایت می کند. اگرچه احتمال انتقال بیماری به انسان از گوشت و فرآورده های آن کمتر از استفاده از فرآورده های لبنی آلوده است. انتقال بروسلوز از انسان به انسان نیز بسیار نادر است.
به گفته وی، تلقیح مصنوعی، واکسیناسیون و نمونه برداری از خون در برنامه های خونگیری از دام به موارد متعدد بروسلوز در بین دامپزشکان و تکنسین ها منجر شده است.
دکتر عالمیان، سقط جنین یا زایمان زودرس را نشانه اصلی ابتلا به بروسلوز در تمام حیوانات به ویژه نشخوارکنندگان نام برد و گفت: مهمترين علامت بيماری بروسلوز در گاو ماده سقط جنين در ماه های پنجم آبستنی به بعد و عموما سقط جنين همراه جفت ماندگی است و اکثرا از طريق تغذيه مواد غذایی و آب آلوده به ميكروب و يا ليسيدن جنين سقط شده يا جفت آلوده و تشريحات تناسلی آلوده گاوهای بيمار به گاوهای سالم منتقل می شود.
عضو هیئت علمی موسسه رازی، تصریح کرد: شدیدترین حالت تب مالت (بروسلوز) از طریق گوسفند، بز و قوچ به انسان منتقل می شود که می تواند فرد مبتلا را تا ماه ها و سال ها درگیر کند.
وی یادآور شد: بیشتر عفونت ها از طريق مصرف شير خام يا پنير تهيه شده از شير غيرپاستوريزه گوسفند و بز ايجاد می شود، اما در بسياری از نواحی كه گوسفند و بز در كنار گاو پرورش داده می شوند يا از مراتع و چراگاه های مشترك استفاده می كنند انتقال اين ميكروب توسط گاو نيز ممكن است صورت بگيرد.
دام های نجات یافته از تب مالت عامل انتقال بیماری
دکتر عالمیان، اضافه کرد: بيماری تب مالت قادر است در مواردی نادر حيوان را از پای درآورد ولی اگر حيوان از بيماری جان سالم به در ببرد ميكروب در طحال، كبد، رحم و غدد لنفاوی برای مدت چندين سال جای گرفته و به بروسلوز مزمن تبديل می شود. در طی عفونت مزمن ممكن است ميكروب به مدت چندين سال از طريق ادرار، شير و ترشحات رحمی دفع و باعث گسترش آلودگی شود.
عضو هیئت علمی موسسه رازی، شیوع بالای آلودگی دامی در برخی مناطق به ویژه عشایری، عرضه و فروش فرآورده های لبنی غیربهداشتی خارج از نظارت، جابه جایی و گردش غیراصولی دام ها به ویژه عشایری در کشور و همچنین قاچاق دام از کشورهای همسایه را از مهمترین چالش های کنترل بروسلوز است.
وی گفت: در مورد انسان نیز این چالش ها متعدد است این بیماری در انسان هزار چهره است و در اشکال مختلف حاد، تحت حاد و مزمن تظاهر می کند. چالش های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی موثر در سبک زندگی مردم، تنوع راه های انتقال (خوراکی، تزریقی، استنشاقی، …)، پیچیدگی های افتراقی عود بیماری از ابتلا مجدد از جمله چالش های انتقال این بیماری در انسان است.
دکتر عالمیان افزود: عدم تبعیت کامل بیماران برای تکمیل دوره درمان به رغم طولانی بودن دوره درمانی، ناکافی بودن همکاری بخش خصوصی (آزمایشگاهی و بالینی) در گزارش موارد ابتلا و نیاز پزشکان به آگاهی از چهره های متنوع بیماری تب مالت، کم اطلاعی مردم در ارتباط با راه های پیشگیری از بیماری، آسیب پذیری مادران و کودکان روستایی و وضعیت نامناسب غیربهداشتی دامداری سنتی از علل گسترش این بیماری در بین انسانهاست.
راههای کنترل تب مالت چیست
رئیس بخش تحقیق و تولید واکسن و آنتی ژن های بروسلوز موسسه رازی، رعایت راهکارهای کنترلی و پیشگیری از ابتلا به این بیماری را بسیار مهم دانست و تصریح کرد: باکتری بروسلا، قدرت تهاجمی بالایی دارد و به سرعت منتقل می شود بنابراین ضروری و لازم است راهکارهای کنترل و پیشگیری با دقت اجرا و رعایت شود.
وی گفت: استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، ایلام، کرمانشاه، همدان، مازندران و لرستان به ترتیب مناطق با شیوع بالای بروسلوز شناخته شده اند و ضروری است برنامه پایش عمیق در این مناطق اجرا شود.
دکتر عالمیان افزود: ایجاد و هماهنگی بین بخشی مهمترین راهکار در پیشگیری و کنترل این بیماری است. جلوگیری از روش های دامپروی سنتی، آموزش کارکنان، پزشکان و دامپزشکان، ارتقای ایمنی زیستی در دامداری سنتی و کشتار دام از اقداماتی است که برای کنترل تب مالت باید انجام شود.
وی گفت: تقویت کارخانه های پاستورزاسیون و تولید فرآورده های پاستوریزه، اصلاح عادات غذایی سنتی غیربهداشتی، آموزش جامعه و گروه های در معرض خطر و ارتقای ظرفیت مناسب آزمایشگاهی از موارد موثر در پیشگیری و کنترل بیماری است.
عضو هیئت علمی موسسه رازی ادامه داد: رفع این چالش ها به تنهایی و توسط یک نهاد ممکن نیست. مهمترین استراتژی کنترل بروسلوز، همانند همه بیماری های قابل انتقال از حیوان به انسان، استراتژی سلامت واحد است و به برنامه ریزی دقیق و پاسخ شبکه ای هماهنگ نیاز دارد.
