کارشناس مسئول بیماری‌های قلب وزارت بهداشت گفت: بیماری‌های قلبی و عروقی عامل ۴۲ درصد مرگ و میر در کشور است و مردان بیش از زنان به بیماری‌های قلبی مبتلا می‌شوند.
به گزارش ساعت سلامت به نقل از ایسنا، دکتر طاهره سماوات افزود: شعار روز جهانی قلب امسال این است، «با تمام قلب خود از قلبتان مراقبت کنید».
وی گفت: دو دسته عامل خطر بروز بیماری‌های قلبی و عروقی وجود دارد. دسته اول عواملی هستند که کنرل آن در اختیار ما نیست. این عوامل شامل ارث، جنسیت، سن و… است که تغییر ناپذیر هستند. اما برخی عوامل مانند سبک زندگی نادرست، تغذیه نامناسب، مصرف سیگار و الکل، استرس، کم‌تحرکی و… در اختیار ما است.
انواع بیماری‌های قلبی و عروقی
دکتر سماوات گفت: بیماری‌های مادرزادی، بیماری‌های روماتیسم قلب، برخی مشکلات قلبی که ممکن است ابتلا به برخی ویروس‌ها سبب نارسایی‌های قلبی شود. در دسته کاردیومیوپاتی‌ها قرار می‌گیرند که گاهی ارثی هستند.
کارشناس مسئول بیماری های قلبی وزارت بهداشت ادامه داد:بیماری های قلبی شامل بیماری‌های کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک که جداره قلب را ضخیم می‌کنند. بیماری‌های پریکارد که ممکن است به دنبال ابتلا به سل بروز یابد و باعث محدودیت عملکرد قلب شود، باشد.
به گفته او، همچنین بیماری‌های الکتروفیزیولوژی قلب که به آریتمی‌های قلبی منجر می‌شوند. بیماری‌هایی که در آن عضلات قلب دچار مشکل شوند. بیماری‌های عروق قلب در عروق کوچک و بزرگ سبب بروز سکته‌ها یا نارسایی‌های قلبی می‌شوند و…همگی از انواع بیماری‌های قلب و عروق هستند.
بیماری‌های قلبی ارثی
سماوات درباره سهم وراثت در بروز بیماری‌های قلبی و عروقی، بیان کرد: بیماری‌های عروق کرونر قلب که به شکل زودرس در افراد درجه یک خانواده ظاهر می‌شود ارثی است.
اگر مرد زیر ۵۵ سال و خانم زیر ۶۵ سال دچار بیماری عروق کرونر شده باشد و سکته قلبی کرده باشد یا ثابت شود که جداره عروق قلبش دچار رسوب چربی و کلسیم شده است، افراد نزدیک به این خانم و آقا و سایر اعضای نزدیک خانواده آنها باید حتما بررسی شوند تا دچار بیماری عروق کرونر زودرس نشوند. اقوام این خانم و آقا باید حتما شیوه زندگی خود را اصلاح کرده تا سهم عوامل خطر بیرونی را کاهش دهند.
وی افزود: برای این دسته از بیماران که بیماری کرونری قلب زودرس دارند غربالگری در وزارت بهداشت انجام می شود. وقتی آنها را شناسایی کردیم حتما افراد درجه یک خانواده‌شان را برای اجرای پروتکل‌های درمانی ارجاع می‌دهیم تا زیر چتر غربالگری قرار گیرند.
دکتر سماوات ادامه داد: بیماری‌های قلب و عروق جنین در غربالگری‌های مادر باردار مشخص نمی‌شود. در بچه‌هایی که زودرس به دنیا می‌آیند احتمال ابتلا به بیماری فشار خون بالا زیاد است و باید طی آموزش‌هایی که به مادر داده می‌شود این نکات هم به مادر گوشزد شود تا به تغذیه و سبک زندگی کودک توجه ویژه کند و از چاق شدن این کودک جلوگیری کند.
برنامه‌های وزارت بهداشت برای بیماران قلبی
کارشناس مسئول بیماری‌های قلب و عروق وزارت بهداشت درباره برنامه‌های وزارت بهداشت برای مبتلایان به بیماری‌های قلبی و عروقی، گفت: برنامه سلامت از شبکه‌های بهداشتی آغاز و تا مراکز جامع خدمات سلامت شهری ادامه دارد. در سامانه سیب فراخوان می‌دهیم تا افراد ۳۰ ساله و بالاتر را از نظر دیابت، فشارخون (در دو نوبت)، چربی‌خون، کلسترول، LDL، HDL و تری گلیسرید بررسی کنیم.
به گفته او، اگر نشانه‌های دیابت و فشار خون بالا در افراد وجود داشته باشد تحت پوشش خدمات درمانی قرار می‌گیرند و به شکل دوره‌ای بررسی می شوند.
او ادامه داد: به عنوان مثال اگر کسی فشارخون بالا داشته باشد به پزشک مرکز بهداشت ارجاع داده می‌شود. فشارخون بیمار بین سه تا ۷ بار گرفته می‌شود. اگر ثابت شود فشارخون بالا دارد، تحت مراقبت قرار می‌گیرد و هر ماه بررسی می‌شود. بعد از ثابت شدن فشار خون هر سه ماه یکبار بررسی می شود. کسانی که دچار پیش فشارخون بالا هستند هر سال و کسانی که فشار خون طبیعی دارند هر سه تا پنج سال یکبار بررسی می‌شوند.
وی افزود: همه آزمایشهایی که در این زمینه برای شناسایی بیماران انجام می‌شود در شبکه بهداشتی رایگان است. همچنین تحویل دارو به افرادی که دچار فشارخون بالا هستند در روستاها رایگان انجام می‌شود.
اندازه‌گیری صحیح فشارخون
وی درباره شرایط صحیح اندازه‌گیری فشارخون، گفت: فرد نباید از نیم ساعت قبل از گرفتن فشارخون غذا خورده باشد. پیش از گرفتن فشارخون فعالیت بدنی شدید نکرده باشد. مثانه‌اش کاملا خالی باشد و احساس اجابت مزاج نداشته باشد. سیگار نکشیده باشد و قهوه و چای نخورده باشد.
اگر این پیش شرط‌ها را رعایت کرده باشد می‌تواند در یک اتاق آرام در شرایطی که دستش روی یک تکیه‌گاه باشد و پاهایش روی زمین باشد، فشار را اندازه گیری کرده و ثبت کند.
این کار باید چندین نوبت انجام شود و اگر متوسط این فشارها ۱۴۰ روی ۹۰ و بالاتر بود این فرد احتمالا فشارخون بالا دارد و باید به پزشک مراجعه کند که تا بر اساس شرایط، پزشک برایش دارو تجویز کند.
کارشناس مسئول بیماری های قبلی وزارت بهداشت افزود: آخرین مطالعات طرح استپس برای بررسی آمار و ارقام بروز بیماری‌های قلبی و عروقی در سال ۱۳۹۹ انجام شد. در این مطالعه مشخص شد که 32 درصد افراد بالای 18 سال فشارخون بالا دارند.
38 درصد ایرانیان اضافه وزن دارند
وی ادامه داد: 31 درصد افراد بالای 25 سال در ایران کلسترول خون بالا دارند. 39 درصد تری گلیسرید بالا و 14 درصد قندخون بالا دارند.
همچنین 54.3 درصد افراد بالای 18 سال در ایران کم تحرک هستند. 14درصد این افراد دخانیات مصرف می کنند. 38 درصد اضافه وزن دارند و 25 درصد چاق هستند. همچنین 94 درصد افراد بالای 18 سال در ایران کمتر از 5 سهم در روز میوه و سبزی می خورند و این ارقام تقریبا در همه استانها یکسان است.
کارشناس مسئول بیماری‌های قلب و عروق مرکز بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت گفت: بیماری‌های قلبی و عروقی عامل ۴۲ درصد مرگ و میر در کشور است و مردان بیش از زنان به بیماری‌های قلبی مبتلا می‌شوند.
وی اظهار کرد: هورمون محافظت کننده استروژن در خانم‌ها تا سن یائسگی می‌تواند عوامل خطر بروز بیماری قلبی را کاهش دهد، اما پس از آن مردان و زنان تقریبا آمار یکسانی در زمینه بیماری‌های قلبی و عروقی خواهند داشت.
ارتباط مستقیم آلودگی هوا و افزایش بیماری قلبی
او درباره آثار آلودگی هوا بر بروز بیماری‌های قلبی و عروقی نیز بیان کرد: آلودگی هوا در ایجاد بیماری‌های عروق کرونر و آریتمی‌های خطرناک قلبی که منجر به مرگ‌های ناگهانی می‌شود تاثیرگذار است.
دکتر سماوات افزود: به دلیل سرب موجود در هوا، فشارخون بالا در افراد ایجاد شده و این عامل خطر است. در ایران عمدتا آلودگی هوا توسط اتومبیل‌ها رخ می‌دهد. حتی روزهایی که به علت آلودگی هوا تعطیل می‌کنیم می‌بینیم که تعداد ماشین‌های بیشتری در خیابان‌ها وجود دارد و نمی‌پذیریم که اینها باعث بروز انواع بیماری‌ها می‌شود.
افزایش بروز بیماری‌های قلبی در بهبودیافتگان کرونا
سماوات درباره تاثیر ابتلا به کرونا بر بروز بیماری‌های قلبی و عروقی، توضیح داد: ابتلا به کرونا، فشارخون افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد و خیلی از افرادی که فشارخون بالا هم نداشتند به واسطه ابتلا به کرونا به فشارخون بالا مبتلا شدند.
نشانه‌های حمله قلبی
او درباره نشانه‌های ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، اظهار کرد: بیماری‌های مادرزادی قلب در صورت حاد بودن به محض دنیا آمدن نوزاد مشخص می‌شوند اما برخی بیماری‌های مادرزادی قلب و عروق ممکن است تا زمان بلوغ یا میانسالی هم مشخص نشود.
وی افزود: سوراخ بین دو دهلیز قلب یکی از این مشکلات است. مبتلایان به این مشکل ممکن است در میانسالی با تنگی نفس به پزشک مراجعه کنند.
در مورد بیماری‌های عروق کرونر که مهمترین بیماری‌های قلب و عروق هستند، فرد ممکن است علامت‌های متفاوتی داشته باشد که یکی از آنها تنگی نفس به ویژه در هنگام راه رفتن است.
مورد بعدی دردهای قفسه سینه است که غالبا در مرکز قفسه سینه احساس می‌شود البته ممکن است در سمت چپ یا راست هم احساس شود. این دردها با فعالیت شروع می‌شود. وقتی فرد استراحت می‌کند برطرف می‌شود. در صورتی که این درد طول کشنده مربوط به قلب باشد و مثلا حدود ۲۰ دقیقه طول بکشد آن قدر شدید است که حتما فرد را به بیمارستان می‌کشاند.
وی افزود: دردهای قفسه سینه در صورتی که در مرکز قفسه سینه رخ ندهد غالبا در شانه چپ و در موارد نادری در شانه راست احساس می‌شود که می‌تواند به بازو رسیده و در انگشت کوچک و انگشت حلقه هم احساس شود.
درد حتی ممکن است در تمام فک و آرواره تحتانی احساس شود. این درد ممکن است با درد دندان اشتباه گرفته شود. اما در صورتی که درد در تمام فک تحتانی بروز کند باید به پزشک مراجعه کنید.
هنگام حمله قلبی چه کنیم؟
به گفته دکترسماوات، درد سر دل که با راه رفتن شروع می‌شود. با استراحت بهبود می‌یابد نیز برای معده نیست و باید حتما به پزشک مراجعه و از نظر قلبی بررسی شود.
بروز مشکلات قلبی در افراد سالمند می تواند با توهم همراه باشد. اگر اطرافیان متوجه رفتار متفاوت سالمند شدند باید به پزشک مراجعه کنند. سردرد شدید و ناگهانی هم می‌تواند نشانه افزایش فشارخون باشد. باید به دنبال آن فرد از نظر بیماری قلبی هم بررسی شود.
کارشناس مسئول بیماری‌های قلب و عروق وزارت بهداشت، تاکید کرد: افرادی که قبلا هم دچار این مشکلات یا حمله قلبی شده باشند. احتمالا قرص‌های زیر زبانی در منزل دارند که باید استفاده کنند.
البته حتما باید فشار خود را اندازه بگیرند و بعد اقدام به مصرف قرص زیرزبانی کنند. برای مصرف قرص زیر زبانی فشارخون نباید کمتر از ۱۰ باشد. زیرا با مصرف قرص، فشارخون کاهش می‌یابد و در صورتی که فرد سکته قلبی کرده باشد و قرص هم مصرف کند.
وسعت سکته قلبی افزایش خواهد یافت.
دکتر سماوات گفت: تا رسیدن اورژانس یا فراهم شدن شرایط برای بردن بیمار به بیمارستان، امکان سه بار استفاده از قرص زیر زبانی وجود دارد. اما برای هر بار استفاده از قرص زیر زبانی باید فشارخون گرفته شود.
او تاکید کرد: در آن شرایط بیمار مجاز به مصرف خوراکی نیست و تنها می‌تواند مقدار اندکی آب برای مصرف قرص بنوشد. برخی افراد به دنبال بروز دردهای قلبی ممکن است حالت تهوع داشته یا استفراغ کنند. اگر به بیمار آب بدهیم. ممکن است مقداری از آن وارد ریه شده، آسپیره رخ دهد و ریه فرد هم درگیر شود.
داروهای بدنسازی سبب آریتمی قلب می‌شوند
کارشناس بیماری های قلبی وزارت بهداشت گفت: فرد با داشتن این علائم به هیچ عنوان نباید حرکت کند. باید با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرند و در صورتی که امکان تماس گرفتن با اورژانس وجود نداشت. حتما از اطرافیان کمک بخواهند و بدون اینکه خودشان راه بروند. با کمک اطرافیان سوار خودرو شده و به نزدیکترین بیمارستان بروند.
افرادی که به شکل ناگهانی دچار دردهای شدید می‌شوند. به هیچ عنوان نباید راه بروند یا از پله پایین و بالا بروند زیرا با تحرک فشار خون‌شان افزایش می‌یابد.
دکتر سماوات افزود: گاهی جوانترها از داروها یا موادی که غیرقانونی است استفاده می‌کنند. این مواد شامل ال اس دی، شیشه، کوکائین و… است که می‌تواند سبب بروز ایست قلبی یا سکته مغزی شود.
وی گفت: در مورد داروهای بدنسازی، برخی اسیدهای آمینه مصرف می‌کنند. این اسیدهای آمینه می‌تواند آریتمی قلبی خطرناک ایجاد کند. بنابراین تاکید می‌کنیم کمتر از این داروها استفاده کنند. بیشتر سعی کنند پروتئین‌های سالم مانند تخم مرغ و گوشت مصرف کنند.
خبرنگار: پریسا سیدیان
