ساعت سلامت- شادروان داریوش مهرجویی با ساختن فیلم دایره مینا نقش ارزشمندی در ترویج فرهنگ اهدای داوطلبانه ایفا کرد. این فیلم از آثار ماندگار و بی بدیل سینمای ایران است. اما با احترام به این فیلمساز برجسته و اثر ارزشمند او باید گفت، فیلم دایره مینا نقشی در تاسیس سازمان انتقال خون ایران نداشته و بعد از تاسیس این سازمان ساخته شد.
ایده اولیه فیلم دایره مینا پس از تاسیس سازمان انتقال خون در ملاقات این کارگردان نامدار سینمای ایران با دکتر فریدون علاء از بنیانگذاران سازمان انتقال خون ایران شکل گرفت و ایشان با هنرمندی هرچه تمام فیلمی را تولید کرد و توانست هم نقطه پایانی بر پدیده مذموم خون فروشی در ایران باشد و هم یک تولید محتوای ارزشمند در حوزه ترویج فرهنگ اهدای خون داوطلبانه بود.
دکتر فریدون علاء که در دوره مدیریت اجرایی من در کانون هموفیلی ایران ریاست افتخاری مرکز درمان جامع هموفیلی ایران متعلق یه این موسسه خیریه را برعهده داشت بارها در رابطه چگونگی ملاقات خود با شادروان مهرجویی و نهایتا تولید فیلم دایره مینا در جلسات جمعی و خصوصی تعریف می کرد.
اخیرا هم بعد از انتشار برخی مطالب در رسانه‌ها مبنی بر اینکه ساخت فیلم دایره مینا باعث تاسیس سازمان انتقال خون می شد، دکتر فریدون علاء که ساکن آمریکاست در نامه ای برای من نوشت که با وجود احترام به این اثر هنری ارزشمند اما برای ثبت در تاریخ مردم باید بدانند که چه اتفاقاتی افتاد زیرا این طور نبوده که ساخت این فیلم به تاسیس سازمان خون منجر شده باشد.
اکنون برای آگاهی عموم متن نامه دکتر فریدون علاء را را دقیقا نقل می کنم:
« من یکی از بنیانگذاران سازمان انتقال خون هستم، معتقدم تاسیس سازمان انتقال خون حاصل کار جمعی گروهی از دلسوزان نطام سلامت کشور بود و مسئولیت اعمال اراده این پزشکان و کارشناسان حوزه انتقال خون برعهده من بود.
من در سال ۱۳۴۴ به میهن مراجعت کردم و در بیمارستان پهلوی وقت (بیمارستان امام خمینی امروز) مشغول به کار شدم اما متوجه وضع فجیع خون فروشی و دلال های سودجو شدم که فقیرترین اقشار جامعه را استثمار می کردند.
در همان زمان بود که مشغول برنامه ریزی برای پایه گذاری سازمانی بودم که منحصرا از اهدای داوطلبانه خون افراد سالم جامعه استفاده کند و عقب افتادگی علمی و بهداشتی موسسات موجود را جبران کند. به این ترتیب سازمان انتقال خون ایران در سال ۱۳۵۰ به رسمیت شناخته شد و پس از دریافت بودجه ای از سازمان برنامه در سال ۱۳۵۱ آغاز به کار کرد.
این سازمان در تهران توانست جانشین خون فروشان حرفه ای بشود و در سال ۱۳۵۷ پنج پایگاه منطقه ای در شهرهای شیراز، مشهد، اهواز، ساری و همدان بود.
در آغاز کار سازمان انتقال خون برای آموزش و جذب اهداکنندگان داوطلب خون از فیلم‌های صلیب سرخ و بانک خون آمریکا استفاده می کردیم. آرزوی من این بود بتوانیم در این حوزه فیلم های آموزشی با چهره های ایرانی برای جذب داوطلبان اهدای خون ساخته شود.
آغاز همکاری مهرجویی با سازمان انتقال خون
دقیقا بر اساس این نیاز داریوش مهرجویی به من معرفی شد. ایشان در ابتدا یک فیلم 10 دقیقه ای از مراحل اهدای خون داوطلبانه کاملا ایرانی تهیه کرد. در حقیقت از اینجا همکاری شادروان مهرجویی با سازمان انتقال خون ایران که تاسیس شده بود شکل گرفت.
در نتیجه آشنایی مهرجویی با این سازمان نوپا و با اصول و ضوابط اخلاقی و علمی، ایشان ( در سال 53) تصمیم گرفت فیلم داستانی دایره مینا را بسازد که واقعا شاهکار است. ولی مقامات حاکم آن زمان محتوای فیلم و صحنه های ناگوار خون فروشی افراد معتاد و فساد اجتماعی این تجارت غیر انسانی و غیر اخلاقی را نپسندیدند و در ابتدا فیلم را منع ( توقیف) کردند.
چند سال بعد در سال ۱۳۵۷ و در آستانه انفلاب فیلم دایره مینا برای اولین بار در سینماها به نمایش گذاشته شد. یعنی زمانی که سازمان انتقال خون در تهران و ۵ استان دیگر به امور کاملا فعال و مسلط شده بود.»
دایره مینا نقش مهمی در اهدای داوطلبانه خون داشت
این متن نامه دکتر فریدون علاء بنیانگذار سازمان انتقال خون است که هنوز در قید حیات و راوی زنده تاریخ هستند. در این روشنگری اصلا نمی‌خواهم ذره ای از نقش ارزنده فیلم دایره مینا در ترویج اهدای خون داوطلبانه در ایران بکاهم، بلکه تلاش دارم نقش این فیلم در جایگاه شایسته و واقعی خودش در تاریخ ایران بماند.
وظیفه ملی همه ماست که اگر از حقیقتی مطلع هستیم آن را اطلاع رسانی کنیم. واقعیت این است که سازمان انتقال خون ایران با کار و تلاش جمعی گروهی از پزشکان و کارشناسان برجسته، انسان دوست و میهن دوست کشور با هدایت مدبرانه دکتر فریدون علاء تاسیس شد.
شاهکار مرحوم مهرجویی به خوبی این تلاش ارزشمند را در معرض دید همه مردم قرار داد و یکبار دیگر نشان داد سینما چگونه معجزه می کند. در پایان وظیفه خود می دانم یاد و خاطره شادروان داریوش مهرجویی کارگردان متعهد و ارزشمند سینمای ایران را گرامی بدارم.
احمد قویدل
مدیر عامل سابق کانون هموفیلی ایران
