نوروز که می شود. طبیعت لباس نو می پوشد. ایرانیان عید باستانی را جشن می‌گیرند اما هر سال تصادفات رانندگی در جاده‌های پر دست انداز با خودروهای غیر استاندارد داخلی هزاران خانواده را به خاک عزا می‌نشاند.
به گزارش ساعت سلامت حوادث رانندگی جزئی از زندگی مردم ایران شده است. حوادثی که سایه شوم آن دست سر مردم بر نمی‌دارد و هر سال تکرار و تکرار می‌شود تا جشن مردم را به عزا بنشاند. مسئولان علت اصلی آن را خطای انسانی رانندگان می‌دانند و بی‌احتیاطی‌های رانندگان را برجسته می‌کنند و بیشتر از عواملی مثل خستگی و خواب آلودگی، بی‌توجهی به جلو، سرعت غیرمجاز و انحراف به چپ سخن می‌گویند.
«سردار محمدباقر سلیمی» معاون عملیات ترافیک پلیس راهور جمعه ۱۰ فروردین امسال گفت: از ۲۵ اسفند و آغاز سفرهای نوروزی نزدیک به ۴۰۰ میلیون تردد در جاده‌های کشور ثبت شده و متاسفانه بر اثر بی‌احتیاطی‌های رانندگی و عواملی از جمله خستگی و خواب آلودگی، عدم توجه به جلو، سرعت غیرمجاز و نامتعارف به نسبت شرایط محیطی و همچنین انحراف و تجاوز به چپ در راههای دوطرفه، حوادث ناگوار و تلخی در این ایام اتفاق افتاد.
معاون پلیس راهور افزود: اگر بخواهیم به طور روزانه عنوان کنیم حدود ۴۱ نفر در هر شبانه روز جان خود را در تصادفات نوروزی از دست دادند و حدود ۱۱۰۰ نفر هم مجروح حاصل حوادث رانندگی در هر روز بوده که در این ایام اتفاق افتاده است، این آمار کاهش حدود ۳۰ درصدی جانباختگان حوادث رانندگی را نشان می‌دهد.
آمارها چه می‌گویند
«سردار سید تیمور حسینی» رئیس پلیس راهور فراجا نیز گفته است: از آغاز طرح نوروزی پلیس تا پایان روز شنبه ۱۱ فروردین ۶۶۴ نفر از هموطنان بر اثر سوانح رانندگی جان خود را از دست داده‌اند. آمار رسمی جانباختگان حوادث ترافیکی طی چند روز آینده توسط سازمان پزشکی قانونی اعلام خواهد شد و امیدواریم نسبت به سال گذشته شرایط بهتری را شاهد باشیم.
آمارهای مربوط به تصادفات رانندگی که شامل میزان تردد خودروها، تعداد جان باختگان و مجروحان می‌شود، معمولا بر اساس طرح نوروزی دستگاههای مسئول در بازه زمانی ۲۰ روزه از ۲۵ اسفند تا ۱۵ فروردین اعلام می‌شود. در مورد تعدادی فوتی‌های این حوادث آمار رسمی را سازمان پزشکی قانونی اعلام می‌کند، آماری که معمولا نسبت به آمار پلیس حدود ۵۰ درصد بیشتر است.
بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی در نوروز پنجسال گذشته (از ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲) در مجموع ۴۸۹۱ نفر از مردم ایران در تصادفات رانندگی جان خود را از دست دادند که بیشترین آنها در سال ۱۴۰۲ با ثبت ۱۲۱۷ نفر بوده است.
| سال | تعداد کشته | میانگین مرگ روزانه در تصادفات نوروز |
| 1402 | 1217 | 60.85 |
| 1401 | 1146 | 57.3 |
| 1400 | 1080 | 54 |
| 1399 | 534 | 26.7 |
| 1398 | 914 | 45.7 |
آمارهای سازمان پزشکی قانونی نشان می‌دهد، در نوروز سال ۱۴۰۲ (در بازه ۲۰ روزه) ۱۲۱۷ نفر جان خود را در تصادفات رانندگی از دست دادند. تعداد کشته‌های تصادفات نوروزی در سال ۱۴۰۱ بر اساس این آمار ۱۱۴۶ نفر و در سال ۱۴۰۰ این آمار ۱۰۸۰ نفر بود. تعداد فوت شدگان حوادث رانندگی در سال ۱۳۹۹ به علت محدودیت‌های کرونا ۵۳۴ نفر بود و این آمار در سال ۱۳۹۸ تعداد ۹۱۴ نفر مرگ را نشان می‌دهد.
افزایش سالانه قربانیان تصادف در ایران
افزایش تعداد خودروها و میزان سفرهای نوروزی باعث شده تعداد کشته‌ها و مصدومان تصادفات در ایام نوروز همواره روند افزایشی داشته باشد و به جز سال ۱۳۹۹ که به علت محدودیت‌های تردد کرونا شاهد کاهش این آمار به حدود نصف بودیم در بقیه سالها عمدتا این روند افزایشی بوده است که نشان می دهد مدیریت کنترل تصادفات موفقیت آمیز نبوده است به طوری که در سال ۱۴۰۲ نیز با افزایش ۶.۲ درصدی قربانیان تصادفات نوروزی نسبت به سال قبل مواجه شدیم.
بررسی‌های سازمان پزشکی قانونی نشان می‌دهد حدود ۶۹.۷ درصد قربانیان تصادفات رانندگی نوروز در مسیرهای برون شهری جان خود را از دست داده و بقیه در مسیرهای درون شهری و جاده‌های روستایی قربانی این حوادث شده‌اند.
این داده‌ها نشان می‌دهد، عمده قربانیان تصادفات رانندگی در این ایام مسافران نوروزی بوده‌اند که پس از یکسال کار و خستگی بار سفر بسته و در پهنه ایران در جست و جوی شادی و تفریح بوده‌اند که به یک باره مسیر زندگی خود و خانواده‌شان برای همیشه تغییر کرده است.
دستگاههای مسئول معمولا در گزارش‌های خود مساله خطای انسانی را برجسته می‌کنند و از مردم می خواهند با رعایت قوانین رانندگی، حرکت با سرعت مجاز، استفاده نکردن از تلفن همراه در زمان رانندگی، پرهیز از سبقت غیر مجاز، استراحت حین سفرهای طولانی و پرهیز از رانندگی در حالت خواب آلودگی، به کاهش تصادفات و تلفات ناشی از آن کمک کنند، حرف درستی که البته همه ماجرا نیست و قسمت مغفول آن در این گزارش‌ها مساله کیفیت جاده‌ها و خودروهاست.
جاده‌های خراب، خودروهای ناامن
غفلتی که باعث شده نقش وزارت راه و صنعت در کاهش آمار تصادفات رانندگی و مرگ‌های آن کمرنگ جلوه داده شود و بار بیشتر مسئولیت مدیریت این فاجعه انسانی به دوش پلیس و وزارت بهداشت باشد به همین علت در سکوت پشت صحنه وزارت راه و صنعت، گاهی شاهد اختلاف نظر و پینگ پینگ مسئولان این دو دستگاه در مورد سهم تقصیر تصادفات رانندگی هستیم.
وزارت بهداشت سهم مرگ‌های سر صحنه را به علت سرعت بالای خودروها برجسته می‌کند و پلیس از مرگ‌های مصدومان این حوادث در حین انتقال به بیمارستان و در مراکز درمانی و حتی پس از ترخیص به علت خونریزی هم سخن به میان می‌آورد.
سازمان پزشکی قانونی اعلام کرده که «ضربه به سر علت اصلی مرگ در حوادث رانندگی است و ۳۷.۴ درصد کشته‌های این سوانح به دلیل ضربه به سر جان خود را از دست دادند».
با این حال در مواردی و در برخی مقاطع تاریخی، برخی از مسئولان پلیس به ایمن نبودن خودروها هم اشاراتی داشته اند. «سردار حسن مومنی» رئیس پلیس راه کشور اخیرا گفته است: ۶۲ درصد تصادف‌های نوروز مربوط به پژو و پراید بوده است. با این حال او باز هم به نقش خطای انسانی در بروز این حوادث اشاره کرده و گفته است: دلیل اصلی تصادفات فوتی عمدتاً خستگی و خواب آلودگی و سبقت غیرمجاز بوده است.
51 درصد قربانیان تصادفات جوان هستند
او همچنین به آمار غم انگیزی در این حوادث اشاره کرده و گفته است: ۱۹درصد جانباختگان تصادف‌های نوروزی زیر ۱۸ سال و ۳۲ درصد آنها بین ۱۸ تا ۳۰ سال سن داشته‌اند.
نوجوانان و جوانانی که قبل از بالندگی و در سن پایین، جان خود را به علت بی‌تدبیری مدیریت حمل و نقل زمینی کشور از دست می‌دهند. بی‌تدبیری که حتی اگر خطای انسانی هم در آن نقش داشته باشید، مدیران و سیاستگذران در بروز آن بی تقصیر نیستند.
همه می‌دانیم پهنه ایران گسترده است و مسافت‌های طولانی راههای زمینی آن، زمینه خستگی و خواب آلودگی را فراهم می‌کند اما امکانات کافی برای اقامت ارزان و مناسب در بین راهها برای مسافران فراهم نشده تا نیازی نباشد رانندگان مسافت‌های طولانی را یکسره رانندگی کنند و بتوانند با یک شب استراحت خطر مرگ در تصادف رانندگی را کم کنند.
در عین حال جاده‌های خراب پر از دست انداز و چاله چوله باعث می‌شود، رانندگان برای آسیب کمتر به خودرو مجبور باشند زیکزاک رانندگی کنند که خود عامل تصادف است. چاله‌هایی که نه تنها اعصاب راننده را خرد و زمینه تصادف را فراهم می‌کنند بلکه خود عامل مهم نقص فنی خودروهایی است که بدون این دست اندازها هم چندان ایمن نیست.
راه حل ساده انگارانه مسئولان
مسئولان اما این بار هم با ساده‌سازی مساله، راه حلی غیر کارشناسی پیدا کرده‌اند و بدون توجه به اصول روانشناسی و جامعه شناسی و بدون در نظر گرفتن سایر عوامل مانند نقش جاده و خودروها تصور می‌کنند با چند برابر کردن جریمه‌های رانندگی می‌توانند آمار تصادفات و مرگ‌های آن را به حد مطلوب برسانند.
شاید در یک نگاه ساده لوحانه چند برابر کردن نرخ جریمه‌های رانندگی و به قولی نقره داغ کردن مردم در کوتاه مدت بتواند تا حدی آمار تصادفات را کم کند اما کسی عصبانیت و حال کارگر راننده‌ای را که با انبوه مشکلات مالی و حال خراب به سفر آمده تا تمدد اعصاب کند و ناگهان پیامک جریمه چند صد هزار تومانی را دریافت می‌کند درک نمی‌کند. عصبانیتی که احتمال تصادف، جنون آنی و حتی سکته را برای او چند برابر می‌کند.
در غیبت خودروهای استاندارد، امن و با کیفیت و با وجود جاده‌های طولانی و ناهموار کشور، فرهنگ سبقت گرفتن و کل کل کردن راننده‌ها که خود زاییده ضعف آموزش و مدیریت دستگاههای مسئول است. فاجعه‌ای بزرگ در ایران رقم خورده، فاجعه‌ای که مرگ غم انگیز جوانان آن جگر سوز است. تصادفاتی که عید را به عزا بدل می‌کند و هر سال تَکرار و تَکرار می‌شوند.
منبع: ایرنا
