هفتمین کنگره ملی اخلاق پرستاری برگزار شد اما فضای حاکم بر این کنگره علمی یک حرف مهم داشت اینکه اخلاق و معیشت دو روی یک سکه هستند و بدون رفع کمبودهای انسانی و مالی انتظار رعایت همه اصول اخلاقی خوش خیالی است.
به گزارش ساعت سلامت، هفتمین کنگره ملی اخلاق پرستاری بعد از چهار سال وقفه به علت کرونا دهم تا دوازدهم بهمن امسال در تالار امام دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برگزار شد. پرستاران از سراسر کشور در این سالن 600 نفری جمع شدند تا درباره مباحث علمی مرتبط با اخلاق پرستاری بحث و راهکارهای علمی را برای اخلاقی شدن خدمات پرستاری پیدا کنند.
مباحث و سخنرانی‌های این کنگره همزمان با محل برگزاری در شمال تهران که با برف زمستان سفید پوش شده بود به صورت زنده از آپارات پخش می شد و بیش از تعداد حاضران در سالن پرستاران از همه جای ایران به صورت آنلاین و از راه دور در این کنگره شرکت کردند.
«دکتر عباس عبادی» معاون پرستاری وزیر بهداشت و رئیس هفتمین کنگره ملی اخلاق پرستاری در مراسم افتتاح این کنگره گفت: پرستاران در نظام سلامت بیشترین مواجهه را با بیماران دارند، بیمارانی که در شرایط اضطرار و ناراحتی پا به مراکز درمانی می‌گذارند بنابراین پرستاران باید به عنوان افراد آگاه و دارای دانش مراقبت وکیل مدافع بیماران باشند و از حقوق مردم دفاع کنند.
«دکتر ابوالفتح باقری» معاون آموزشی وزیر بهداشت نیز در این مراسم گفت: کاری که پرستاران انجام می دهد اجر معنوی زیادی دارد به طوری که طبق روایات حتی کسی که به ملاقات یک بیمار می رود 70 هزار ملائکه صبح تا شب یا شب تا صبح برای او دعا می کنند و جایگاه پرستاران که برای سلامت بیماران از خودگذشتگی می کنند بسیار بالاتر است.
مطالبات پرستاران بحق است اما حقوق بیمار خط قرمز است
«دکتر علیرضا زالی» رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مراسم افتتاح این کنگره به موضوع چالش برانگیزی اشاره کرد. او گفت که پرستاران مطالبات انباشته و محقق نشده فراوانی دارند. مسائلی مانند کمبود پرستار، اضافه کاری اجباری، حق اضافه کاری اندک، حقوق پایین، شیفت های زیاد و طولانی که همه آنها بحق است و باید پیگیری شود اما پیگیری این مطالبات نباید به ضایع شدن حقوق بیماران و توقف خدمت منجر شود زیرا بیماران هیج نقشی در برآورده نشدن مطالبات آنها ندارند و حقوق بیمار باید خط قرمز پرستاران و پزشکان باشد.
صحبت هایی که البته به مذاق برخی پرستاران خوش نیامد و برخی از آنان زیر لب زمزمه می کردند که نفسش از جای گرمی در می آید. کسی که قسط معوقه دارد و با مشکلات مالی، روحی، بی خوابی و فشار کاری و زندگی مواجه است می تواند مشکلات پرستاران را درک کند. کسی که خودش درآمد خوبی دارد، نمی تواند پرستاران را درک و آنان را نصیحت کند.
پس از مراسم افتتاحیه هفت نشست تخصصی در سه روز زمان برگزاری کنگره اخلاق پرستاری برگزار شد. نشست کمیته اخلاق بالینی تا کمیته اخلاق بیمارستان، نشست ارتباط حرفه ای (اخلاق پزشکی، پرستاری)؛ ملاحظات اخلاقی در مراقبت پیگیر شامل مراقبت های پایان زندگی، مراقبت تسکینی و مراقبت در منزل؛ اخلاق در آموزش پرستاری؛ اخلاق در پژوهش های پرستاری، مفاهیم اخلاقی و اخلاق در مراقبت عناوین این نشست ها بودند.
گلایه از فرهنگ تبعیض در نظام سلامت
در بین سخنرانی های این همایش موضوع فرهنگ تبعیض در نظام سلامت و بی تفاوتی اخلاقی با استقبال پرستاران مواجه شد، مسائلی که نشان می داد چالش کار کجاست و تبعیض بین کادر سلامت و سفارشی بودن برخی بیماران در بیمارستانها مورد اعتراض پرستاران است اما عده ای از پرستاران نیز اعلام کردند که با وجود این مشکلات به خاطر اعتقادات شخصی و احساس وظیفه ای که دارند همه تلاش خود را برای ارائه بهترین کیفیت خدمات به بیماران انجام می دهند.
حرف های زیادی در این کنگره ملی مطرح شد که نشان از تحقیقات علمی جامعه فرهیخته پرستاری برای اخلاقی تر کردن این حرفه داشت اما بیش از مقالات و سخنرانی های این همایش ناگفته ها و سکوتی که بر لب و نگاه پرستاران حاضر در این کنگره بود، سخن می گفت.
همزمان با هفتمین کنگره ملی اخلاق پرستاری اجلاس مدیران پرستاری دانشگاههای علوم پزشکی نیز در محل این کنگره برگزار شد. دکتر عباس عبادی، معاون پرستاری وزیر بهداشت در این نشست به برنامه ریزی برای رفع مشکلات پرستاران اشاره کرد. او از روند بهبود اجرای قانون تعرفه گذاری، افزایش بسته های تعرفه های پرستاری و افزایش کارانه های پرستاران سخن گفت و اعلام کرد با اصلاحات انجام شده میزان رضایت پرستاران از اجرای این قانون افزایش یافته است.
دکتر عباس عباس زاده، مدیرکل توانمندسازی معاونت پرستاری وزارت بهداشت و از مسئولان برگزاری این کنگره به خبرنگار ساعت سلامت در پاسخ به این پرسش که کمبود نیرو و مشکلات مالی پرستاران چه تاثیری در اخلاقی شدن این حرفه دارد گفت: کنگره اخلاق پرستاری توان اجرایی برای رفع مشکلات ندارد اما می تواند به مسئولان اجرایی برای اولویت بندی سیاستگذاری ها راهکار بدهد.
کمبود پرستار مانع رعایت کامل اصول اخلاقی است
وی افزود: در حوزه اخلاق بالینی با کمبودهای زیادی مواجه هستیم، از جمله کمبود نیروی پرستار. مسلما در این شرایط نمی توانیم انتظار داشته باشیم عملکرد کامل اخلاقی از سوی پرستاران وجود داشته باشد.
دکتر عباس زاده گفت: اولویت امروز حوزه پرستاری تامین نیروی پرستار بر اساس استانداردهاست، در غیر این صورت نمی توانیم از پرستار انتظار داشته باشیم کار خود را با کیفیت بالا و بر اساس همه اصول اخلاقی انجام دهد.
به گفته او، مساله مهم دیگر عدالت در پرداخت ها و عدالت در اقتصاد سلامت بین گروه های مختلف و توزیع مناسب کارانه ها و تعرفه پرستاری است. این خواسته بحقی است که تا وقتی محقق نشود، نمی توان انتظار رعایت اصول اخلاقی را به صورت کامل داشت.
وی ادامه داد: اخلاق جنبه های مختلف دارد، یک بخش مهم آن این است که ما پرستاران دانش و مهارت خود را در شناسایی چالش های اخلاقی به دست بیاوریم و بتوانیم کار درست را از غلط تشخیص دهیم که نیازمند آموزش و شرکت در کنگره های علمی است اما در کنار آن اخلاق سازمانی است که باید از سوی رئیس یک بیمارستان، دانشگاه و در سطح وزارت بهداشت و حاکمیت باید رعایت شود.
مدیر کل توانمند سازی معاونت پرستاری وزارت بهداشت گفت: مسئولان باید حداکثر توان خود را برای مراقبت از کادر سلامت و تامین نیازها و شرایط یک کار اخلاقی به کار گیرند.این حق پرستار است که نیازهای زندگی او تامین شود و نشاط مناسب و آرامش داشته باشد. همه این مباحث پیش نیاز رفتار اخلاقی است که از پرستاران انتظار داریم.
وی افزود: اولین خواسته پرستاران این است که منابع دانشگاهها بین گروه های مختلف از جمله پزشکان و پرستاران به عدالت توزیع شود و تلاش شود منابع جدیدی برای رفع دغدغه های پرستاران فراهم شود.
40 درصد بیماران در بیمارستان دچار آسیب اخلاقی می شوند
دکتر عباس زاده درباره خطاهای پرستاری و مخاطرات اخلاقی این حرفه گفت: مهمترین موضوع اصل اخلاق زیستی، اتونومی یا حفظ کرامت مردم است و اصول مهم بعدی اصل سوددهی و ضرر نرساندن به بیمار و عدالت است. به نظر من جایی که مردم بیشتر آسیب می بینند رعایت نشدن اصل ضرر نرساندن است و در جایی که نیروی انسانی و امکانات کافی نباشد قطعا به مردم آسیب وارد می‌شود.
وی افزود: این آسیبهایی که در نظام سلامت به مردم وارد می شود نشانه این است که به دلایل مختلف سازمان سلامت، وزارت بهداشت و بیمارستان نتوانسته خدمت شایسته ای به مردم ارائه کند و سود کافی را برای مردم و بیماران نداشته است. گاهی هم به علت کمبود امکانات و پرسنل به مردم آسیب وارد می شود که این بالاترین خطای اخلاقی است.
دکتر عباس زاده گفت: خطاهای اخلاقی در کادر پزشکی و پرستاران مختص ایران نیست و در همه دنیا وجود دارد. در ایران، ما آمار دقیقی در این زمینه نداریم اما در کشورهای پیشرفته ای مثل آمریکا و اروپای غربی که تعداد پرستاران آنها به تخت چندین برابر ایران است بین 30 تا 40 درصد است یعنی حدود 40 درصد بیمارانی که در سیستم درمانی بستری می شود دچار آسیب می شوند و در معرض نوعی از خطای درمانی قرار می گیرند.
پرستاران جان به آتش می زنند
وی افزود: این میزان آسیب در کشورهایی مانند ایران که با کمبودهای زیادی از نظر امکانات و نیروی انسانی مواجه است می تواند بیشتر باشد یا حداقل در همین حدود است البته در کشور ما ظرفیت های مذهبی برای رعایت اخلاق وجود دارد و باید همه این مسائل را در کنار هم ببینیم. نمی توانیم خطاها و بی اخلاقی ها را در بین پرستاران انکار کنیم اما خدماتی که پرستاران کشورمان با فداکاری و با وجود همه کمبودها و تنگناها انجام می دهند نباید از چشم کسی دور بماند.
هفتمین کنگره ملی اخلاق پرستاری در روزهای سرد زمستان تهران به کار خود پایان داد اما نگاه خسته پرستاران در این کنگره نشان داد که آنها حرف های زیادی برای گفتن دارند که با سکوت خود بیان می کنند. پرستاران خود را به آتش می زنند تا جان بیماران را نجات دهند به این امید که آتشی را که به جانشان می زنند کسی ببیند و دنیا گلستان شود.
خبرنگار: معصومه حامدی
