رئیس سابق اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت اعلام کرد: با تدوین آیین نامه گردشگری سلامت، ایجاد شرکتهای تسهیل‌گر و آموزش فعالان این حوزه به سمت توسعه این صنعت پیش می‌رفتیم اما با آمدن کرونا و تغییرات مدیریتی دوباره کار به دست دلالان افتاد. با این تفاوت که این بار به روشهای نوین با شبکه سازی مویرگی در بازار گردشگری سلامت ایران جولان می‌دهند.
دکتر سعید هاشم زاده در گفت‌وگو با خبرنگار ساعت سلامت افزود: مشکلات زیادی در حوزه گردشگری سلامت از گذشته وجود دارد. یکی از بزرگترین آنها این است که زنجیره تامین گردشگری سلامت کامل نبود و به دلیل همین نقص عمده است که هم اکنون دلالان در این حوزه کار می کنند و فرمان را به دست گرفته اند.
وی گفت: از زمان مسئولیت در وزارت بهداشت به اشکالات اساسی در حوزه گردشگری سلامت رسیدیم. برای رفع این مشکلات شرکتها و ساختارهایی طراحی کردیم که در همه دنیا وجود دارند و کار آنها تبلیغات و بازاریابی برای مراکز خدمات درمانی است.
وی افزود: علت تشکیل این شرکتها این بود که بیمارستانها به قدری عریض و طویل هستند که خودشان قادر به ارائه این قبیل از خدمات نیستند. در کشور ما ایران نیز مشکلات بیمارستانها صد برابر است. بیمارستانها به قدری درگیر مشکلات هستند و ساختار آنها به گونه‌ای است که هیچ گاه دنبال جذب بیمار می روند و اصلا این کار را بلد نیستند و یاد نگرفته‌اند.
رئیس سابق اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت ادامه داد: برای جبران این خلاء شرکت هایی را با عنوان شرکت های تسهیل گر طراحی و از سوی وزارت بهداشت برای آنها مجوز صادر کردیم. این مجوز برای اولین بار در سال 98 داده شد. آیین نامه آن اجرایی آن مصوب شد و برای اولین بار شرکت های تسهیل‌گر گردشگری سلامت در مرداد و شهریور 98 متولد شدند.
افول شرکتهای تسهیل‌گر گردشگری سلامت
وی گفت: در فاصله مرداد و شهریور 98 که این شرکتها شروع به کار کردند. تا بهمن که کرونا شروع شد به نتایج بسیار عالی و قابل ملاحظه ای دست یافتیم. مقالاتی هم در همین زمینه و موفقیت‌های حاصل از آن در سایت های بین المللی به چاپ رسید. نمونه آن پایلوت این طرح در شیراز بود.
هاشم زاده افزود: متاسفانه بعد از کرونا با اتفاقات ناخوشایندی که در نیمه دوم سال 98 افتاد و تلخ ترین آنها نیز کرونا بود. افول این شرکت ها شروع شد. پس از آن هم وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، سندی را آورد که بر مبنای آن سند قرار شد. مجوز شرکت های تسهیل گر را این نهاد بدهد و به عبارتی باز دوباره زنجیره تامین دستخوش تشتت شد.
کارشناس گردشگری سلامت گفت: در زمان وزارت دکتر هاشمی، برنامه ریزی طوری انجام شده بود که وزارت بهداشت متولی گردشگری سلامت باشد. صفر تا صد تولی گری آن بر عهده این وزارتخانه بود. اما با رفتن دکتر هاشمی از وزارت بهداشت برنامه ریزی ها در این حوزه دچار مشکل شد.
وی افزود: در آن زمان چک لیست ها و آیین نامه مربوط به مجوزهای بیمارستانی را برای مراکز مجاز به جذب گردشگر سلامت بازنگری کردیم. به همه بیمارستانها سخت گرفتیم و به آنها نظارت کردیم. سامانه ای که بیمارستانها در آن بیماران را ثبت می کردند. به روز رسانی کردیم و کارگاه های آموزشی متعدد برگزار کردیم.
هاشم زاده گفت: دومین ایراد بزرگی که در گردشگری سلامت به آن رسیدیم. این بود که آموزش در حوزه گردشگری سلامت را به فراموشی سپرده بودیم. به عبارت دیگر نیروی متخصص برای گردشگری سلامت به تعداد انگشت های دست هم در کشور نداشتیم.
میراث فرهنگی با وزارت بهداشت همکاری نکرد
وی افزود: در آن زمان کارگاه های سه روزه ای را طراحی کردیم. با همکاری دانشگاه علوم پزشکی ایران و در حقیقت با ورود به محیط های آکادمیک، نیروهای متخصص و موثر را به این کار کشاندیم. سعی کردیم با اصول علمی نیروی کارشناس تربیت کنیم.
رئیس سابق اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت ادامه داد: سومین ایراد این بود که ارگان‌های دیگری که باید در کنار وزارت بهداشت پای کار قرار می گرفتند. متاسفانه کم کاری می کردند. برای رفع این مشکل نیز جلسات متعددی را با این نهادها برگزار کردیم. سعی کردیم بیمه ها را پای کار بیاوریم. صدا و سیما را همراه کنیم و به این طریق باب مذاکره باز شد. این کار همچنان روی زمین مانده و انجام نشده است.
وی گفت: مجموعه این اقدامات باعث شد. دلال های فعال در حوزه گردشگری سلامت جذب شرکت های تسهیل گر شوند. به جای اینکه یک دلال بیماران خارجی را زیر پله یا مکانی نامعلوم ببرد و پول حاصل از این فرایند، ناپدید شود و دیده نشود. در چرخه کار شرکتها قرار گیرد و صاحب اسم و نشان شود.
دلالان ایرانی با هویت عربی کار می‌کنند
هاشم زاده افزود: حتی برای اولین بار هویت تعدادی از دلالان پرسابقه گردشگری سلامت در شیراز مشخص شد. برخی آنها در گذشته با نام‌های عربی کار می‌کردند. بعدها مشخص شد ایرانی الاصل هستند. آنها برای اینکه بتوانند در کشورهای عربی اعتماد بیشتری را جلب کنند از اسامی مجعول عربی استفاده می کردند.
رئیس سابق اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت گفت: در آن زمان به دنبال شفاف سازی بودیم. انصافا این اتفاق هم افتاد. اما در گذر زمان و با تغییرات مدیریتی فعالیت های وزارت بهداشت در حوزه گردشگری سلامت این امور بر زمین ماند و معلوم نیست. دقیقا چه اتفاقی قرار است در این حوزه بیفتد.
کارشناس توریست درمانی ادامه داد: وقتی متولی و سیاستگذار یک حوزه وارد انفعال شود. بی شک جا برای بازار سیاه و دلال بازی و هزار جور کار خلاف دیگر باز می شود. به نظر من متاسفانه اکنون فعالیت دلالان گردشگری سلامت در ایران شیب تندی به خود گرفته است و دوباره دلال ها در این عرصه جولان می‌دهند و شاید بسیار بدتر از گذشته رشد کرده‌اند.
هاشم زاده گفت: اشکالی که در حال حاضر وضعیت را بسیار بد کرده است و اگر فکری به حالش نشود دیگر در سیستم ماندگار می شود این است که دلالان هم اکنون برای خودشان شبکه پیدا کرده اند.
شبکه سازی مویرگی دلالان گردشگری سلامت
وی افزود: در دولت قبل در کارگاههای آموزش گردشگری سلامت در بیمارستانها مسائل نوینی مانند دیجیتال مارکتینگ مطرح شد. حالا دلالان سنتی این شیوه نوین را یاد گرفته و به آن عمل می کنند. خیلی عالی در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی اعم از اینستاگرام. واتساپ، تلگرام و امثالهم برای خودشان شبکه سازی کرده‌اند. سایت درست کرده‌اند و حتی خیلی از این سایت های نیز مجوز دارند.
رئیس سابق اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت ادامه داد: هم اکنون این وزارت بهداشت نیست که دستورالعمل های آموزشی گردشگری سلامت را اجرا می کند. بلکه دلالان هستند که عامل اجرای این دستورالعمل ها شده اند و سود می برند.
هاشم زاده گفت: در این میان سیاست گذارها، بیمارستانها، شرکت ها و فعالان واقعی این حوزه بی نصیب مانده اند و از گردش مالی و سود خوب و پذیرفته شده ای که در همه جای دنیا به عنوان یک صنعت پرسود از آن یاد می شود، بی بهره‌اند. فعالان قانونی این حوزه در کشور همیشه باید حسرت بخورند که چرا سهم آنها را دلالان، ساکت و بی سر و صدا ولی در یک شبکه مویرگی و پنهان تصاحب می کنند.
