شرکت آوا پزشک در زیر مجموعه هیات امنای صرفه جویی ارزی، تولید کننده انحصاری سرسوزن در ایران از معدود شرکت های این مجموعه بزرگ است که از انحلال جان به در برد. قرار بود این شرکت تولیدی وارد بورس شود اما زیان های انباشته آن گرفتاری های زیادی به وجود آورده است.
به گزارش ساعت سلامت، شرکت آوا پزشک 12 اسفند سال 1371 در فضایی به وسعت 13 هزار هکتار در شهرک صنعتی آشتیان تاسیس شد. فعالیت های متنوعی در اساسنامه این شرکت مطرح شده اما مهمترین عملکرد آن تولید سرسوزن است که بیش از 80 درصد نیاز کشور را در صنعت تولید سرنگ تامین می‌کند.
این شرکت در دهه 70 توسط یک خیر خریداری، به هیات امنای صرفه جویی ارزی وزارت بهداشت هبه و در دهه 90 به جزئی از هلدینگ بزرگ آوا در این مجموعه غیر دولتی تبدیل شد.
فعالیت های آوا پزشک و مراودات مالی آن با همکاری سایر شرکتهای هلدینگ آوا پزشک، شائبه ها و مسائل بحث برانگیزی را در دهه 90 رقم زد که در نهایت با دستور سعید نمکی، وزیر سابق بهداشت در سال 97 انحلال شرکتهای زیر مجموعه آوا پزشک در هیات امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران این وزارتخانه مصوب شد.
مهدی یوسفی، رئیس وقت هیات امنای صرفه جویی ارزی اجرای این دستور را آغاز کرد. او در سال 98 از انحلال شرکتهای عمران آوا سلامت، فن آوری آوا سلامت، آوای سلامت هنر و تامین آوا سلامت از این مجموعه خبر داد. قرار بود تا پایان این سال تصفیه نهایی شوند امری که هنوز به سرانجام نرسیده است.
آوا پزشک منحل نشد
اما از بین شرکتهای بحث برانگیز هلدینگ آوا یک شرکت بر جا ماند. «آوا پزشک»، شرکتی بزرگ که نه تنها انحصار تولید سرسوزن را در کشور در اختیار دارد. بلکه در مسیر توسعه اعلامی خود تولید سرنگ انسولین، تیوپ خونگیری، اسکالپ وین سرم و آنژیوکت را نیز مطرح کرده است.
محصولاتی که از بین آنها تولید آنژیوکت و اسکالپ وین سرم هنوز به سرانجام نرسیده و تولید سرنگ انسولین نیز به خصوص بعد از آتش سوزی خط تولید در بهار 1401 با افت و خیزهای زیادی همراه بوده است.
با این حال آنچه بیش از همه در مورد عملکرد این شرکت در تولید سرسوزن بحث برانگیز شده مسائل مالی این شرکت است که کار را تا اخراج برخی مدیران وزارت بهداشت و تشکیل پرونده های قضایی پیش برد.
آوا پزشک فعالیت خود را در سال 1393 با وام صفر درصدی 128 میلیارد تومانی از شرکت سهامداری آوای پردیس ( دیگر شرکت مجموعه هلدینگ آوا) که در آن زمان معادل 36 میلیون یورو بود و اکنون با احتساب تغییر نرخ ارز به حدود 1.5 هزار میلیارد تومان رسیده فعالیت خود را گسترش داد.
این وام سخاوتمندانه در حالی پرداخت شد که مدیرعامل آوای پردیس، رئیس هیات مدیره آوا پزشک و رئیس هیات امنای ارزی یک نفر بود. در واقع وام دهنده، وام گیرنده و موافقت کننده با وام یکی بود.
سهامدار آوای پردیس در آن زمان دانشگاههای علوم پزشکی بودند که شامل سهام پالایشگاه اصفهان و مجموعه های دیگری از شرکت های زیر مجموعه و تحت اختیار وزارت بهداشت بود. یکی از سوالات مطرح در مورد پرداخت وام این است که چرا از دارایی و سهام یک مجموعه دولتی به یک نهاد غیر دولتی وام صفر درصد پرداخت شده و چرا هنوز این وام با گذشت حدود 9 سال بازپرداخت نشده است؟
اسناد مالی آوا پزشک چه می‌گوید؟
بر اساس اعلام هیات امنای صرفه جویی ارزی به پایگاه خبری ساعت سلامت صورت‌های مالی شرکت آوا پزشک به صورت شفاف از سال ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۰ در سامانه کدال برای اطلاع عموم منتشر شده است.
بررسی اسناد مالی شرکت آوا پزشک در تاریخ فعالیت این شرکت برای مسئولان فعلی هیات امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران نیز اهمیت دارد تا تجربه گذشته و تخلفاتی که این شرکت را به وضعیت امروز رسانده چراغ راه آینده این شرکت باشد و نه تنها از حیف و میل و از بین رفتن سرمایه های کشور جلوگیری شود بلکه به استفاده بهینه با بهره بالا از بیت المال منجر شود. امری که قطعا می تواند به وزارت بهداشت برای تامین سلامت مردم و حمایت از تولید محصولات استراتژیک در کشور کمک کند.
بررسی اسناد مالی شرکت آوا پزشک در بازه زمانی 92 تا 96 نشان می دهد که در زمان مدیریت اسبق این شرکت در این دوره همواره این شرکت زیان ده بوده و همیشه بند حسابرسی بدهی آواپزشک به آوای پردیس در خصوص اخذ وام بدهکار بوده است و بدهی این شرکت به شرکت آوای پردیس که متولی سهام دانشگاههای علوم پزشکی است پرداخت نشده است.
بررسی های کارشناسی نشان می‌دهد، تکنولوژی خط تولید سرسوزن در آوا پزشک و خط تبدیل تسمه استیل به هایپو تویوب قدیمی بوده و با ضایعات زیادی تا حد 30 درصد همراه است. به همین علت بهره وری این شرکت پایین و در اغلب سالها زیان ده بوده است و فقط در یکسال اخیر به علت افزایش قیمت و واردات مواد اولیه از چین به جای کره جنوبی توجیه اقتصادی داشته است.
ابهام خرید دستگاه آنژیوکت از کره جنوبی
هیات امنای صرفه جویی ارزی پیش از این به ساعت سلامت اعلام کرده بود که خط تولید آنژیوکت در کارخانه آشتیان آوا پزشک تا پایان سال 1401 راه اندازی می شود و به تولید می رسد اما خرید دستگاه تولید آنژیوکت از کره جنوبی در این کارخانه نیز با سوالات زیادی رو به روست که تحقق این وعده را دچار شبهه می کند. گر چه باید صبر کرد و نتیجه اقدامات هیات امنای ارزی را برای تولید آنژیوکت تا پایان سال ارزیابی کرد.
جدا از آن خرید دستگاه تولید آنژیوکت از شرکت کره ای بدون قرارداد و تشریفات قانونی و مناقصه با نظر مدیرعامل سابق این شرکت محل سوال است. دستگاهی که به گفته برخی فعالان این شرکت احتمالا دست دوم بوده و لازم است سازمان استاندارد و آزمایشگاههای تخصصیiso عملکرد خط تولید آنژیوکت را در آوا پزشک بازبینی و صحت سنجی کنند.
دستگاهی که برای خرید آن از شرکت کره ای لی برادرز به مبلغ 60 میلیارد ریال در دوره مدیریت اسبق هیات امنای ارزی معادل دو میلیون یورو به فردی نام م م حواله شد. مبلغی که اکنون ارزش آن 80 میلیارد تومان است و برای تضیمن این حواله فقط یک ملک با ارزش بسیار کم ترهین شده است.
تولید نافرجام اسکالپ وین
خرید ارزی از کره فقط برای دستگاه تولید آنژیوکت نبود. دستگاه تولید تیوپ خونگیری هم از کره انجام شد اما انتقال ارز به کره با فاکتور غیر رسمی مساله دیگری است که در جریان خرید از این کشور از طریق بانک سرمایه و یک صرافی غیر رسمی با وکالت مدیرعامل آوا پزشک اتفاق افتاده است. بانک سرمایه البته اعلام کرده که ارز را به صرافی معرفی شده نمی دهد و از آنجا که حواله کننده اصلی هیچ رابطه قراردادی با آواپزشک نداشته و صرافی نیز یک مجموعه غیر رسمی است شبهاتی درباره عدم رعایت تشریفات قانونی و رسمی در انجام خریدهای آوا پزشک از کره جنوبی مطرح است.
علاوه بر مشکلات مالی در خرید تجهیزات تولید آنژیوکت که با گذشت سالها از خرید آن هنوز به مرحله تولید نرسیده، خرید تجهیزات تولید اسکالپ وین سرم نیز در تیرماه سال 1392 بدون تشریفات و مناقصه و قرارداد و بدون اخذ تضامین لازم به مبلغ 24 میلیارد ریال، مساله دیگری است که در شرکت آوا پزشک در گذشته رخ داده و با گذشت 9 سال هنوز خط تولید آن راه اندازی نشده است.
زیان انباشته آوا پزشک
بر اساس ماده 141 اصلاحیه قانون تجارت در صورتی که زیان انباشته یک شرکت بیش از نصف سرمایه ثبت شده آن باشد. هیات مدیره آن باید با تشکیل جلسه نسبت به انحلال شرکت به علت ورشکستگی یا هر گونه اقدام متناسب دیگر تصمیم گیری کند.
اسناد مالی شرکت آوا پزشک نشان می دهد زیان انباشته این شرکت در سال 97 به میزان 166 میلیارد ریال و بیش از نصف سرمایه ثبت شده این شرکت بوده است و با وجود افزایش سرمایه به 182 میلیارد ریال در این سال مالی، همچنان مشمول ماده 141 اصلاحیه قانون تجارت بوده است.
با این حال مهدی یوسفی، مدیرعامل اسبق هیات امنای صرفه جویی ارزی در سال 98 اعلام کرد که شرکت «آوا پزشک» جزو شرکتهای منحل شده این مجموعه غیر دولتی نیست و باید سهام آن وارد بورس شود. اما زیان ده بودن این شرکت تاکنون مانع ورود سهام آن به فرابورس شده است. با این حال مسئولان هیات امنای صرفه جویی ارزی از تلاش این مجموعه برای سودده شدن آواپزشک و ورود آن به فرابورس سخن می‌گویند و زمان می‌خواهند.
فروش ضایعات
بررسی های کارشناسی نشان می‌دهد، بخشی از تلاش شرکت آوا پزشک برای کاهش زیان گذشته از طریق فروش ضایعات این شرکت بوده است. ضایعاتی که میزان آن هر چقدر باشد، حتما قابل مدیریت و کاهش است و استفاده از روش های نوین تولید می تواند آن را کاهش دهد.
مجموعه هیات امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران برای عبور از مشکلات پیچیده و تو در توی شرکت آوا پزشک که از سالهای گذشته باقیمانده است. باید با قرار گرفتن در اتاق شیشه ای و پاسخگویی به رسانه ها و نهادهای نظارتی با اعلام صادقانه آخرین وضعیت این شرکت اقدامات اساسی را برای رفع مشکلات انجام دهند و البته ورود مجلس که قانون این نهاد غیر دولتی را تصویب کرده و سایر دستگاههای نظارتی به این مجموعه بزرگ برای شفافیت مالی و عملکردی این نهاد غیر دولتی زیر مجموعه وزارت بهداشت ضروری است.
