معاون فنی دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت گفت: کرونا شیوع اختلالات روانی را در ایران از 23 به 29 درصد رساند، آسیبهای کرونا مانند افزایش مرگ، فقر و سوگ های پیچیده تازه شروع شده و تا سالها ادامه خواهد داشت.
به قطع تاثیرات بیشتر این همه‌گیری، تازه از این به بعد مشخص خواهد شد. کرونا طی حدود دو سال و نیم گذشته در همه جوامع تاثیرات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و… زیادی به دنبال داشته است که سبب می‌شود آسیبهای روانی و اجتماعی پس از کرونا در آینده نیز بیشتر شود.
وی گفت: به دلیل محدودیت‌های صورت گرفته زمینه مشکلات فرهنگی و اقتصادی، شکاف طبقاتی، فقر، مرگ و میر افراد و سوگ‌های پیچیده به دنبال از دست دادن افراد خانواده و… به وجود آمد که سبب می‌شود عوارض و آسیبهای پسا کرونا تا سالها بعد هم ادامه یابد.
به گزارش ساعت سلامت به نقل از ایسنا،دکتر علی اسدی همزمان با هفته سلامت روان، با اشاره به شعار امسال روز جهانی بهداشت روان مبنی بر «سلامت روان و بهزیستی همگانی را در اولویت جهانی قرار دهید»، گفت: این شعار را سازمان بهداشت جهانی تعیین کرده است که روی سخن این پیام سیاسیون، دولتمردان و قانونگذاران است.
افزایش شیوع اختلالات روانپزشکی به ۲۹ درصد
وی توضیح داد: بر اساس پیمایش ملی سلامت روان در سال ۱۳۹۰ آمار اختلالات روانپزشکی ۲۳.۶ درصد گزارش شد. پس از آن در سال ۱۳۹۹ هم پیمایش دیگری انجام شد که بررسی‌ها صورت گرفت ولی نتایج آخرین پیمایش ملی هنوز استخراج نشده است ولی به احتمال زیاد تا آخر سال جاری نتایج منتشر خواهد شد.
اسدی ادامه داد: البته مطالعاتی به شکل شهری و استانی در برخی نقاط کشور در سال ۱۳۹۹ انجام شده است که مشخص کرده است آمار برخی اختلالات شایع روانپزشکی(مجموع اختلالات افسردگی، مجموع اختلالات اضطرابی و…) بعد از شیوع کرونا به حدود ۲۹ درصد رسیده است.
وی گفت: این روندی است که در همه جای دنیا پس از شیوع همه‌گیری رخ داده است. کشور ما هم مطابق این قاعده پیش رفته است. آمار نهایی بر اساس استاندارد جهانی که شامل مجموع اختلالات روانپزشکی در کل کشور است به زودی منتشر خواهد شد.
خدمات روانپزشکی رایگان
او گفت: خدمات رایگان وزارت بهداشت در چند دسته ارائه می‌شود. خدمت اول شامل آموزش و پیشگیری برای جمعیت عمومی است. خدمت دوم غربالگری و خدمت سوم ارائه خدمات درمانی به کسانی است که غربالگری آنها مثبت شده باشد و خدمت چهارم ارائه خدمات روانشناسی به طیف دیگر افراد غربال شده است.
دکتر اسدی افزود: خدمات آموزش و پیشگیری در زمینه خودمراقبتی، توانمندسازی در زمینه پیشگیری از بروز اختلالات روانپزشکی، اختلال اعتیاد، خودکشی و توانمندسازی در زمینه مهارت زندگی، مهارت فرزندپروری، غربالگری افرادی که ممکن است مشکلاتی از جنس اعتیاد یا خشونت خانگی داشته باشند به همه گروه‌های سنی ارائه می‌شود.
معاون فنی دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت افزود: در صورت مثبت شدن نتیجه غربال، خدمات درمانی و دارویی از طریق پزشک آغاز می‌شود و در صورتی که فرد نیاز به خدمات مشاوره داشته باشد، این خدمات توسط کارشناسان سلامت روان که در مراکز جامع خدمات سلامت فعال هستند، بر اساس پروتکل تعریف شده ارائه می‌شود.
وی گفت: این خدمات روانشناسی مشمول کودکانی که اختلال بیش فعالی دارند، کسانی که افسردگی و اضطراب دارند، مبتلایان به بیماری‌های وسواس، مبتلایان به اختلال دو قطبی و… می‌شود.
دکتر اسدی افزود: یکی از اقدامات دیگر برنامه مهارت‌های فرزندپروری است که به والدین دارای کودکان ۲ تا ۱۲ سال و ۱۲ تا ۱۸ سال ارائه می‌شود. همه این خدمات که توسط روانشناسان انجام می‌شود در سیستم بهداشتی و در مراکز وزارت بهداشت رایگان است اما ویزیت پزشک بر اساس تعرفه‌های دولتی محاسبه می‌شود.
خدمات ترک اعتیاد در شبکه بهداشتی
معاون فنی دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت اظهار کرد: مراقبین سلامت و بهورزان برای هر فردی که به هر منظوری به مراکز بهداشتی نظیر خانه‌های بهداشت یا مراکز جامع سلامت مراجعه کند، پرونده سلامت تشکیل می‌دهند و بر اساس پرسشنامه‌هایی که در سامانه سیب وجود دارد در کنار سوالاتی درباره بیماری‌هایی نظیر دیابت و … از افراد می‌پرسند، سوالات سلامت روان، اعتیاد، دخانیات و مصرف الکل نیز پرسیده می‌شود و به این صورت غربالگری انجام می‌شود.
وی گفت: در صورت مثبت شدن نتیجه غربال بر اساس پروتکل‌های بهداشتی برای پیشگیری و توانمندسازی خدمات پایه سلامت در سیستم بهداشتی به شکل رایگان به فرد ارائه می‌شود. در صورتی که به درمان تخصصی مانند بررسی توسط روانپزشک یا بستری جهت ترک موادمخدر نیاز باشد. فرد از سیستم بهداشتی به مراکز تخصصی ارجاع داده می‌شود و لازم است فرانشیز مشخص را پرداخت کند.
پوشش بیمه‌ای خدمات روانپزشکی
وی درباره میزان موفقیت بیمه‌ها برای پوشش داروها و خدمات روانپزشکی، بیان کرد: داروهای روانپزشکی مانند تمام داروها شامل حال بیمه می‌شود و تمام کسانی که بیمه باشند می‌توانند خدمات دارویی خود را بر اساس فرانشیز بیمه‌ای دریافت کنند.
دکتر اسدی گفت: برخی خدمات روانپزشکی نظیر روان‌درمانی، خانواده درمانی، اخذ تست‌ها و… در شبکه‌های بهداشتی توسط بیمه‌های پایه پوشش داده می‌شود اما مشکل با بیمه‌های تکمیلی است که هنوز پوششی برای این دست خدمات قائل نیستند. در بخش خصوصی نیز بیمه‌های پایه خیلی از خدماتی رتا که در مراکز دولتی تحت پوشش است، پوشش نمی‌دهند.
معاون فنی دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت گفت: سواد سلامت روان در کنار سواد کلی سلامت بازهم در جمعیت عمومی پایین‌تر است. به همین دلیل بسیاری از افراد شاید متوجه نشوند مشکلی که دارند یک اختلال روانپزشکی نظیر وسواس، افسردگی یا … است. خیلی وقت‌ها قبول نمی‌کنند مشکلی دارند. از این رو برای دریافت خدمات کمتر به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه می‌کنند یا به طور کلی مراجعه نمی‌کنند.
وی ادامه داد: افزایش سواد سلامت روان یکی از مهمترین اهداف وزارت بهداشت است. در این زمینه تلاش کردیم تا از طریق استقرار کارشناسان سلامت روان در مراکز جامع خدمات سلامت اقدامات آموزشی، پیشگیری و توانمندسازی جامعه را دنبال کنیم. البته باید رسانه‌های فراگیر نیز در کنار وزارت باشند که تاکنون کمتر این اتفاق رخ داده است.
تاثیرات دنباله‌دار همه‌گیری کرونا
اسدی با تاکید بر تاثیرات مستقیم کرونا بر سلامت روان جوامع، تصریح کرد: به قطع تاثیرات بیشتر این همه‌گیری، تازه از این به بعد مشخص خواهد شد. کرونا طی حدود دو سال و نیم گذشته در همه جوامع تاثیرات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و… زیادی به دنبال داشته است که سبب می‌شود آسیبهای روانی و اجتماعی پس از کرونا در آینده نیز بیشتر شود.
وی گفت: به دلیل محدودیت‌های صورت گرفته زمینه مشکلات فرهنگی و اقتصادی، شکاف طبقاتی، فقر، مرگ و میر افراد و سوگ‌های پیچیده به دنبال از دست دادن افراد خانواده و… به وجود آمد که سبب می‌شود عوارض و آسیبهای پسا کرونا تا سالها بعد هم ادامه یابد.
کاهش عوارض سوگ پیچیده
وی درباره برنامه‌های وزارت بهداشت در حوزه سلامت روان، گفت: برنامه‌های ما پس از طرح تحول سلامت در نظام شبکه جاری است و بیشتر جنبه‌های پیشگیری دارد. پس از همه گیری کرونا برخی برنامه‌ها نیز به شکل اختصاصی به خدمات وزارت بهداشت اضافه شد.
به عنوان مثال برنامه مداخلاتی پیشگیری از سوگ برای خانواده‌هایی است که عضوی از خانواده را به دلیل ابتلا به کرونا از دست دادند. از اردیبهشت ۱۳۹۹ به خدمات شبکه بهداشت اضافه شد. بالغ بر ۳۵۰ هزار خانواده با این شرایط شناسایی شدند. کارشناسان سلامت روان وزارت بهداشت طبق پروتکل برای پیشگیری از سوگ پیچیده با آنها تماس گرفتند و مشاوره‌هایی به آنها ارائه دادند.
وی افزود: برنامه دیگری برای بیماران بهبود یافته کرونا هم تدوین شد. برنامه دیگر نیز ارائه مشاوره تلفنی بود که از طریق سامانه ۴۰۳۰ با همکاری ستاد اجرایی فرمان امام دنبال شد. کارشناسان سلامت روان از اسفند ۱۳۹۸ پشت خط ۴۰۳۰ قرار گرفتند تا خدماتی برای کنترل استرس ناشی از کووید۱۹ به مردم ارائه دهند. همه این خدمات هنوز هم ادامه دارد.
او ادامه داد: برنامه جدیدی هم با همکاری معاونت درمان و معاونت پرستاری تحت عنوان مداخلات روانشناختی برای کادر بهداشت و درمان درگیر در دوره کرونا تدوین شده است.
روزشمار هفته سلامت روان
۱۸ تا ۲۴ مهر هفته سلامت روان نامگذاری شده است.
بر این اساس ۱۸ مهر روز « نقش سیاست‌گذاران در تحقق عدالت در سلامت»، ۱۹ مهر روز «نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه رویکردی عدالت محور برای دسترسی به خدمات سلامت روان»، ۲۰ مهر روز « سلامت روان و بهزیستی همگانی در دوران پساکرونا» نامگذاری شده است.
همچنین ۲۱ مهر روز « تاثیر روابط سالم والدین و فرزندان در تحکیم خانواده»، ۲۲ مهر روز «سلامت معنوی و پیشگیری از بیماری‌های روانپزشکی» ۲۳ مهر روز «نقش سازمان‌های مردم‌نهاد و انجمن‌های علمی در ارتقای سلامت روان و بهزیستی جامعه» و ۲۴ مهر روز «خود مراقبتی و نقش آن در ارتقای سلامت روان جامعه نامگذاری شده است.
خبرنگار: پریسا سیدیان
