با گذشت 16 روز از حادثه متروپل در آبادان، مردم داغدار این شهر در عزای عزیزانشان ضجه می کشند. دلشان خون است. داغدارانی که بسیاری از آنها جسد عزیزشان را پیدا نکرده‌اند تا بر پیکر بی جانش مویه کنند.
سقوط ساختمان 11 طبقه متروپل در خیابان امیری آبادان، قلب این شهر را شکسته است. مردم داغدار آبادان درد بزرگی در دل دارند که گویا سالها بر دلشان سنگینی می کرد حالا ریزش یک ساختمان نوساز در این شهر داغ‌های فروخفته سالهای سال را به زبان آورده است.
صدای شیون و سنج و دمام و سینه‌‌زنی از همه جای شهر به گوش می‌رسد. اشک و ماتم امان مردم را بریده است. آبادان عزادار است و پیام‌های تسلیت از دور و نزدیک جوابگوی این داغ سنگین نیست.
دوشنبه دوم خرداد ساختمان بلند متروپل در تجاری‌ترین خیابان آبادان فروریخت. حالا با گذشت 16 روز از این حادثه آمارهای رسمی از مرگ دست کم 43 نفر در این حادثه خبر می‌دهد. 38 مصدوم این حادثه نیز از بیمارستان مرخص شده‌اند اما از تعداد مفقودان این حادثه و اجساد باقیمانده در زیرآوار آمار دقیقی منتشر نشده است.
مسئولان دادگستری از دستگیری 13 نفر از افراد مربوط به این حادثه خبر می‌دهند که در بین آنها تعدادی از مسئولان شهری نیز وجود دارند. رئیس قوه قضاییه از پیگیری سریع این پرونده و برخورد با عوامل آن خبر داده است، رئیس جمهوری و معاون اول او برای بازدید به آبادان رفتند. و دستور پیگیری و رسیدگی به خانواده آسیب دیدگان را داده‌اند.
پرسش‌های بی پاسخ در فضای شایعه
با این وجود سوالات بی‌پاسخ زیادی ذهن مردم آبادان را آزار می‌دهد. هنوز بسیاری از ابعاد این حادثه مبهم است. اطلاع رسانی درباره این حادثه، علل و عوامل آن. مسئله آواربرداری و سرنوشت مفقودان، اجساد و احیانا افرادی که ممکن است هنوز زنده باشند، مشخص نیست. ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، فنی و مهندسی، شهری، روانی، حقوقی و قضایی این حادثه مرگبار بسیار است.
اطلاع رسانی غیر شفاف، انتشار اخبار ضد و نقیض درباره حادثه متروپل و مالک آن در رسانه‌ها، اظهار نظرهای متناقض مسئولان و بی پاسخ ماندن دهها سوال درباره علل بروز این حادثه و برخورد با بانیان آن فضای سنگینی ایجاد کرده است.
ضعف اطلاع رسانی در رسانه‌های رسمی، باعث شده عمده اطلاعات مربوط به این حادثه از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی دنبال شود. اخبار واطلاعات زیادی در این زمینه در رسانه‌های غیر رسمی منتشر شده است. مسائلی از قبیل آمار جان باختگان این حادثه، پیشینه ساختمان متروپل، سرنوشت مالک این برج تجاری و زد و بندها و ارتباطات او بر داغ بازماندگان این حادثه غم‌انگیز، می‌افزاید.
ساختمان متروپل
ساختمان متروپل در محل سینمای قدیمی متروپل آبادان در خیابان امیری (امیرکبیر) بنا شده است. جایی که برای مردم آبادان خاطره انگیز است. از قدیم معروف است که زمین جلگه‌ای آبادان امکان ساخت ساختمان‌های بلندمرتبه را نمی‌دهد زیرا خیلی زود با حفر زمین به آب می‌رسیم و زمین سست این شهر از نظر فنی امکان ساخت ساختمان‌های بلند مرتبه را کم می‌کند.
اخبار منتشر شده درباره این حادثه حاکی از این است که مالک برج متروپل ابتدا مجوز ساخت 6 طبقه را در زمین سینما متروپل گرفته بود. بعد از آن مجوز ساخت سه طبقه دیگر و بعد از آن دو طبقه دیگر هم گرفته و تعداد طبقات آن را به 11 طبقه رسانده است.
ساختمانی که در آن مراکز تجاری، تفریحی، سینما و پارکینگ بزرگی در نظر گرفته شده اما هنوز به طور کامل افتتاح نشده بود که بخشی از آن فرو ریخت. اطلاعات موجود نشان می‌دهد اصول ایمنی در موارد متعددی در ساخت این ساختمان رعایت نشده و نظام مهندسی آبادان قبلا در این زمینه هشدارهای متعددی داده که مورد توجه قرار نگرفته است.
ضعف مدیریت بحران
حادثه آبادان گر چه یک حادثه بزرگ طبیعی یا غیر طبیعی با ابعاد بزرگ در حد یک منطقه، شهر یا کشور نبود اما به سرعت به صورت یک مسئله ملی درآمد به طوری که یکشنبه 8 خرداد در کشورعزای عمومی اعلام شد. ابعاد این حادثه خیلی زود از سطح یک شهر فراتر رفت و در قامت یک بحران قرار گرفت.
اصول مدیریت بحران سه مرحله دارد. مرحله قبل از بحران، هنگام بحران و بعد از آن. قطعا در فاز قبل از بحران اشکالات و ضعف‌های زیادی وجود داشته است. زیرا حتی اگر فرض کنیم بافت فرسوده و ساختمان‌های قدیمی در شهرهای مختلف امکان ریزش و فاجعه انسانی را دارند. با انواع آیین‌نامه‌های جدید مقام سازی موجود که نظام مهندسی، شهرداری‌ها و … ملزم به اجرای آن هستند. در روزگار جدید ساخت یک ساختمان نوساز نامقاوم توجیه ناپذیر است. و قطعا در این زمینه مقصران زیادی وجود دارند.
در فاز بروز بحران نیز ضعف در سرعت رسیدگی به مصدومان، کندی عملیات امداد و نجات، ضعف اطلاع رسانی از واقعه، آمار مصدومان و جان باختگان و … مشهود است. مسائلی که می‌توانست با مدیریت مناسب و شفاف و صداقت. از شیوع شایعات و ابهامات بکاهد و ابعاد فاجعه را بزرگتر نکند.
عزای آبادان
هنوز با گذشت 16 روز از فاجعه سقوط ساختمان متروپل در فاز بحران حادثه هستیم و وارد فاز سوم یا مدیریت پس از بحران نشده‌ایم. در این مرحله تعداد دقیق جان باختگان و مفقودان این حادثه هنوز به طور دقیق اعلام نشده است. آواربرداری به کندی پیش می رود. اطلاع رسانی دقیق نیست و فضای حاکم بر شهر فضای غم و اندوه و ماتم است.
مردم عزادار آبادان انتظار دارند. اطلاع رسانی درست و صادقانه‌ای درباره علل و عوامل این حادثه و سرنوشت قربانیان آن بشنوند و خیلی سریع با عوامل و مقصران این حادثه در هر سطحی که باشد برخورد شود.
همزمان از شهرهای دور و نزدیک خبر می‌رسد. صدها و شاید هزاران ساختمان دیگر در اقصی نقاط کشور وجود دارند که امکان ریزش آنها وجود دارد. و هر زمان ممکن است از نقطه‌ای دیگر خبری مشابه متروپل به گوش برسد.
در کشوری که جزو 10 کشور بلاخیز دنیاست و 33 نوع بلای طییعی مثل سیل و زلزله، ریزگرد و دهها حادثه غیر طبیعی و انسان ساز مثل تصادفات رانندگی در آن رکورددار است. بافت فرسوده گسترده‌ای دارد که جان میلیون‌ها نفر ساکن آنها در خطر است. حالا باید پرونده جدیدی برای ساختمان‌های نوساز سست بنیاد هم باز شود.
افشین شاعری
