هیات امنای صرفه جویی ارزی زیر سایه وزارت بهداشت در سالهای اخیر بر خلاف هدف اولیه تاسیس آن، وارد فعالیتهای اقتصادی شد. جایی که شائبه تعارض منافع به وجود آمد. قرار بود شرکهای شائبه برانگیز این نهاد شبه دولتی منحل شود اما با گذشت سالها از اعلام انحلال، این شرکتها چه وضعیتی دارند؟
به گزارش ساعت سلامت، هیات امنای صرفه جویی ارزی در سال 78 با هدف حمایت از درمان بیماران در داخل کشور، بی نیازی کشور از اعزام بیمار به خارج و صرفه جویی در هزینه‌های درمانی بیمارستانها تشکیل شد.
هیات امنای صرفه جویی ارزی برای تحقق این اهداف در سالهای اخیر اقداماتی را انجام داده است.
حمایت از انجام انواع پیوند (قلب، ریه، کبد، کلیه و مغز استخوان) در داخل کشور، حمایت از کاشت حلزون شنوایی برای کودکان ناشنوا، تامین اقلام مصرفی حیاتی مورد نیاز بیماران، تامین تجهیزات سرمایه‌ای مراکز بهداشتی و درمانی وزارت بهداشت و نیز تامین کالاهای مصرفی دوران پاندمی کرونا از جمله مهمترین این اقدامات است.
اما ورود این نهاد زیر مجموعه وزارت بهداشت به فعالیتهای اقتصادی آن را به عرصه دیگری نیز وارد کرد. شرکتهای متعدد با پیشوند «آوا» در هلدینگ آوا به اشکال مختلف با تشکیل هیات مدیره هایشان، به تدریج زیر سایه هیئت امنای ارزی فعال شدند که حرف و حدیث درباره آنها کم نبود.
مهمترین آنها شرکتهای عمران آوا سلامت، آوای پردیس، تامین آوا سلامت، آوای فناوری اطلاعات سلامت، آوای هنر سلامت، آوا پزشک و پادیاب طب بودند. شرکتهایی که حیطه متنوع فعالیت آنها در حوزه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی و عمرانی برای وزارت بهداشت می‌توانست فساد انگیز باشد.
فعالیتهای این شرکتها در دولت‌های قبل با قوت دنبال می‌شد تا اینکه مدیریت وزارت بهداشت به دست سعید نمکی افتاد. او مدام از انحلال شرکتهای تابعه هیات امنای ارزی که به گفته او محل «فساد» بود، صحبت می‌کرد.
حیطه گسترده فعالیت شرکتهای هیات امنا
فعالیتهای متنوع هلدینگ آوا پزشک تولید، توزیع، صادرات، واردات، بیمارستان سازی، فعالیتهای هنری و تولید محتوا، برگزاری همایش، استخدام و خدمات الکترونیک سلامت تا مدیریت پالایشگاه نفت اصفهان را شامل می‌شد.
حیطه گسترده‌ای که برخی از آنها با مسئولیت اصلی وزارت بهداشت تناسبی ندارد و برخی دیگر نیز موازی کاری با بخش خصوصی محسوب می‌شود.
نمکی دو ماه بعد از انتصاب به عنوان وزیر بهداشت در اردیبهشت 98 اعلام کرد: بر سر صحبت اولیه خود هستم و همان طور که گفتم شرکتهای آوا سلامت را تعطیل می‌کنم. شرکتهای آوا سلامت در کنار وزارت بهداشت موازی کاری می‌کنند و ادامه فعالیتشان به صلاح نیست.
کریم همتی، معاون حقوقی وقت وزارت بهداشت نیز که البته بعدا به ریاست هلال احمر رسید در آن روزهای مبارزه با فساد اعلام کرد: با دستور دکتر نمکی قراردادهای اخذ شده بین وزارت بهداشت و شرکتهای آوا سلامت همچنین پالایشگاه پتروشیمی اصفهان در حال بررسی است. دیدگاه وزیر بهداشت این است که اگر در زمینه مسائل مالی مشکلی وجود داشته باشد تمامی قراردادها لغو شود.
مهدی یوسفی، رئیس سابق هیات امنای ارزی در دی ماه 98 انحلال هلدینگ آوا پزشک را اعلام کرد.
« در جلسات هیات امنا مقرر شد هلدینگ آواپزشک منحل و شرکتهایی که قرار است فعالیت آنها (تا زمان تصمیم گیری در خصوص انحلال آنها) ادامه داشته باشد، مستقیما تحت نظارت هیات امنا اداره شوند. اصلاح اساسنامه آنها با این رویکرد که مجمع آنها اعضای هیات امنا و اعضای هیات مدیره و مدیرعامل توسط هیات امنا انتخاب شوند در دستور کار قرار می‌گیرد».
رئیس وقت هیات امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران گفت: با توجه به دستور انحلال هلدینگ آوا پزشک تمام شرکتهای زیرمجموعه آن منحل و صرفا کارخانه تولیدی صنعتی آوا پزشک در آشتیان به عنوان شرکت زیرمجموعه هیات امنا در راستای حمایت از تولید داخل به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
اعلام کاغذی انحلال
یوسفی اعلام کرد: مدیران تصفیه شرکتها مکلف هستند، در اسرع وقت نسبت به تکالیف مقرر در جلسات هفتگی که در هیات امنا تشکیل می‌شود اقدام و حداکثر تا پایان سال 98، خاتمه امر تصفیه را اعلام کنند.
رئیس اسبق هیات امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران اضافه کرد: همزمان با اصلاح اساسنامه شرکتها، شرکت آوای پردیس، در ساختمان مرکزی هیات امنا مستقر شد و همه املاک متعلق به آن در تهران با قیمت کارشناسی به فروش خواهد رسید.
او گفت: شرکتهایی که زیان ده هستند و شرکتهای در حال تصفیه قبل از تعیین تکلیف باید به هر نحو ممکن اقدامات اصلاحی برای جلوگیری از ورود ضرر و زیان بیشتر به اموال بیت المال را انجام دهند.
اما با گذشت حدود سه سال از آن زمان، سرنوشت انحلال این شرکتها به کجا رسید؟
با کمی جستجو در سایت روزنامه رسمی کشور با نام شرکتهایی مواجه می شویم که طبق اعلام مسئولان هیات امنای ارزی در سنوات گذشته می بایست منحل می شدند. ولی با گذشت زمان، تغییرات مدیریتی، تحریم‌ها، پاندمی کرونا و نیاز کشور به تجهیزات مصرفی هنوز انحلال آنها اعلام نشده یا به فراموشی سپرده شده است.
مسئولان وزارت بهداشت در دوره‌های گذشته شاید با هدف بهینه شدن خدمت رسانی به مراکز درمانی و بیماران کشور این شرکتها را تاسیس کردند. اما اجرای ناسالم و شفاف نبودن فعالیت‌ها، شائبه فعالیتهای خصولتی و تعارض منافع را ایجاد کرد.
تعارض منافع و هدر رفت سرمایه‌های دولتی در این شرکتها موضوعی است که در سالهای گذشته از سوی وزرای بهداشت مطرح شده و بر لزوم شفافیت و تغییرات ساختاری برای جلوگیری از فساد تاکید شده است.
شروع حسابرسی در سال 98
بعد از اعلام انحلال این شرکتها، مدیران تصفیه آنها مشخص شدند. شروع حسابرسی این شرکتها از سال ۱۳۹۸ با تاکید وزیر بهداشت وقت آغاز و مقرر شد پس از روشن شدن وضعیت مالی آنها، تعطیل شوند.
اما با گذشت 3 سال از آن زمان هنوز این شرکتها در مرحله تصفیه هستند. چرا تصفیه و انحلال قطعی این شرکتها این قدر طول کشیده است.
هیات مدیره این شرکتها چه کسانی هستند، چقدر حقوق می گیرند. حقوق مدیران تصفیه چقدر است؟ چه کسی مسئول نظارت و پاسخگویی در این زمینه است و انحلال این شرکتها به چقدر زمان نیاز دارد؟
در شرکتهای هلدینگ معمولا واحدی به نام امور مجامع وجود دارد که پیگیری و مطالبه امور مصوب شده در مجامع شرکتهای فرعی و وابسته زیرمجموعه را از مدیران و مسئولان مربوطه انجام می‌دهد.
خبرنگار ساعت سلامت برای گرفتن پاسخ این سوالات به سراغ مسئولان هیات امنای ارزی و به خصوص علیرضا خدایی، مدیر امور مجامع و شرکتهای هیات امنای صرفه جویی ارزی رفت اما او از پاسخ به پرسش‌های این رسانه خودداری و اعلام کرد اجازه مصاحبه ندارد.
به نظر می‌رسد برخی فعالیتهای این شرکتها با اهداف اصلی وزارت بهداشت در تعارض است یا نوعی موازی کاری با بخش خصوصی به حساب می‌آید که شائبه انحصار و تعارض منافع را به وجود می‌آورد و لازم است مسئولان هیات امنای صرفه جویی ارزی با پاسخگویی مناسب این شائبه‌ها را بر طرف کنند و مسئولان نظارتی نیز به این حوزه ورود داشته باشند.
شرکتهایی که بعد از اعلام انحلال آنها و با گذشت بیش از سه سال مراحل تصفیه آنها روی کاغذ شروع شده ولی هنوز به اتمام نرسیده است. یا معلوم نیست چه اقداماتی برای انحلال این شرکتها انجام شده است.
سفید، سیاه، خاکستری
شاید فعالیت یکی از شرکتهای آواسلامت با سهامداری چند هزار میلیارد تومانی در حوزه نفت و پتروشیمی و دریافت سودهای سهام، با وجود ناهمخوانی با مسئولیت اصلی وزارت بهداشت، در خدمت رسانی بهتر این وزارتخانه پر هزینه در امور محوله قابل توجیه باشد.
فعالیت برخی دیگر از شرکتهای این مجموعه مانند کارآفرینان سلامت که با جذب حدود 15هزار پرستار بخشی از نیاز بیمارستانها به پرستار را تامین می‌کند یا شرکت هلی‌کوپتری که خدمات آمبولانس هوایی به اورژانس کشور ارائه می‌کند، نیز مفید هستند اما فعالیت شرکتهای دیگری که زیان ده هستند چطور؟
شرکتهایی که تاسیس آنها با قانون تاسیس هیات امنای ارزی همخوانی ندارد. از هیات وزیران و مجلس نیز مصوبه و مجوزی ندارند و رقابت آنها با بخش خصوصی می‌تواند به زیان اقتصاد کشور باشد.
موضوعی که بررسی آن ادامه خواهد داشت و البته پاسخگویی مسئولان هیات امنای صرفه جویی ارزی می‌تواند به شفاف شدن ابهامات و رفع شائبه‌ها درباره هدر رفتن منابع بیت المال و تضییع حقوق عامه مردم کمک کند.
ادامه دارد…
اخبار مرتبط:
سرنوشت نامعلوم تولید آنژیوکت در آواپزشک
توضیحات هیات امنای صرفه جویی ارزی در خصوص شائبه تولید آنژیوکت
تولید آنژیوکت نسل قدیم برای نسل جدید/ وعده آوا پزشک به زمستان رفت
ضربه آوا پزشک به تولیدکنندگان سرنگ در ایران
عاقبت رقابت آوا پزشک با بخش خصوصی/۳ میلیارد سرنگ در انبارها خاک می‌خورد
